الف)تمکین مالیاتی چیست؟ مالیات، مبلغی است که دولت از اشخاص حقیقی و حقوقی، مطابق قانون برای تقویت عمومی حکومت و تامین مخارج عمومی می­گیرد و به عنوان یکی از مظاهر حاکمیت دولت و ابزار سیاست مالی است که به مدد آن می­توان بر متغیرهای مهم اقتصادی همچون تولید، تاثیرگذار بود. این روزها بازار مالیات­دهی و مالیات­ستانی داغ است. خرداد و تیر به ترتیب ماه­های حساب و کتاب مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی است و دو طرف بازار مالیات، تلاش خود را برای بهینه نمودن میزان مالیات پرداختی و دریافتی به حداکثر ممکن می­رسانند.

الف)تمکین مالیاتی چیست؟
مالیات، مبلغی است که دولت از اشخاص حقیقی و حقوقی، مطابق قانون برای تقویت عمومی حکومت و تامین مخارج عمومی می­گیرد و به عنوان یکی از مظاهر حاکمیت دولت و ابزار سیاست مالی است که به مدد آن می­توان بر متغیرهای مهم اقتصادی همچون تولید، تاثیرگذار بود. این روزها بازار مالیات­دهی و مالیات­ستانی داغ است. خرداد و تیر به ترتیب ماه­های حساب و کتاب مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی است و دو طرف بازار مالیات، تلاش خود را برای بهینه نمودن میزان مالیات پرداختی و دریافتی به حداکثر ممکن می­رسانند.

یکی از ویژگی­های کارامدی نظام مالیاتی تبیین شرایط رضایت­مندی مالیات­دهندگان است. تمکین مالیاتی اصطلاحی است که در این خصوص مورد استفاده قرار می­گیرد و منظور از آن، این است که مودیان، قوانین مالیاتی کشور را به چه میزان رعایت می­نمایند که این رعایت شامل اعلام درآمد واقعی، تسلیم اظهارنامه، نگهداری و ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز به مراجع مالیاتی و پرداخت بدهی مالیاتی در زمان مقرر می­­باشد. عدم تمکین مالیاتی به دلایل گوناگونی نظیر عدم آگاهی مودیان از قوانین و مقررات مالیاتی و تکالیف مربوطه، اعمال نامناسب جرایم مالیاتی، ابهام مودیان از مصرف صحیح درآمدهای مالیاتی و عدم اعلام چگونگی مصارف درآمدهای مالیاتی برای مودیان و ... است. ارتقای تمکین از جمله راهبردهایی است که باعث تعامل بیشتر مودیان با سازمان امور الیاتی کشور، تسریع وصول مالیات­ها، کاهش هزینه­های وصول و به تبع آن افزایش درآمدهای مالیاتی خواهد شد؛ لذا شناسایی عوامل موثر بر تمکین بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود.

ب) عوامل موثر در تمکین مالیاتی

  • وضعیت نظام مالیاتی: توانایی و ضمانت­های اجرایی (نبود ضمانت­های اجرایی موثر باعث فرار مالیاتی می­گردد)، توانایی در برقراری عدالت مالیاتی، داشتن تخصص و دانش مالیاتی ماموران مالیاتی، کیفیت ارائه خدمات مالیاتی و اطمینان خاطر مودیان از خدمات ارائه شده، همدلی ممیزان مالیاتی با مودیان و پاسخ­گویی مناسب کارکنان، میزان شفافیت سیستم، میزان معافیت­های مالیاتی، نرخ­های مالیاتی، ساختار مالیاتی نظیر پیچیدگی سیستم مالیاتی و قوانین و مقررات، ضعف نظام اطلاع رسانی مالیاتی و ...
  •  عوامل اقتصادی: نظیر سیاست­های دولت، ترکیب درآمدی دولت، تورم و تاثیر اقدامات بین­المللی.
  • عوامل سیاسی: اطلاع مردم از نحوه مصرف درآمدهای مالیاتی اخذ شده، شفافیت درآمدی دولت­مردان و عملکرد شخصی آنان در پرداخت مالیات، میزان مشارکت مردم در تصمیم­گیری ها، پاسخ­گویی دولت در قبال تصمیمات و اقدامات صورت گرفته و ... ، هرچه سطح پاسخ گویی عمومی نسبت به درآمدهای مالیاتی بیشتر باشد و نیز اعتماد عمومی نسبت به نحوه مصرف مالیات بیشتر باشد سطح تمکین مالیاتی، بالاتر خواهد بود.
  • عوامل اجتماعی و فرهنگی: همچون هنجارهای فرهنگی و ارزش­های اجتماعی و اخلاقی ، میزان فساد مالی واداری در جامعه و میزان انتفاع طبقات مختلف جامعه از هزینه های عمومی و....

ج) عوامل موثر در ارتقاء سطح تمکین مالیاتی

حال باید به این پرسش اندیشید که چه عواملی در بالابردن سطح تمکین مودیان و تمایل پرداخت داوطلبانه مالیات توسط آنان موثر می باشد؟ عوامل بسیاری بر سطح تمکین مالیاتی تاثیرگذار می­باشد. این عوامل می­توانند در شرایط مختلف مکانی و زمانی مختلف، اهمیت کمتر یا بیشتری داشته باشند. برای مثال در شرایط رکودی در اقتصاد انتظار داریم مودیان حساسیت بیشتری نسبت به نرخ­های مالیاتی داشته باشند و در نتیجه تمکین مالیاتی در این شرایط پیچیده­تر خواهد بود. برخی از مهمترین عوامل موثر در ارتقای سطح تمکین مالیاتی عبارتند از :

1.  پیشگیری از رفتارهای نامناسب مودیان با ایجاد نظام جریمه متناسب با رفتارها با هدف بهبود ضمانت های اجرایی قوانین مالیاتی.

2. استفاده از فناوری­های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و ایجاد ارتباط میان شبکه­های اطلاعاتی در تشکیلات مالیاتی با بهبود روش های عملیاتی مالیات ستانی .

3.  آموزش مودیان با هدف بالابردن سطح دانش مالی و مالیاتی و تغییر نگرش نسبت به تمکین مالیاتی

4. تعیین نرخ­های مناسب و منصفانه مالیاتی متناسب با شرایط اقتصادی حاکم

5.  ایجاد سازوکارهای مناسب جهت تقویت خوداظهاری مالیاتی.( تشخیص و محاسبه ماخذ مشمول مالیات و احتساب و پرداخت مالیات توسط خود مودی صورت گیرد و ماموران مالیاتی تنها نقش کنترلی داشته باشند) .

6. ساده­سازی قوانین و مقررات مالیاتی و رفع ابهامات موجود جهت پیگشیری از تفاسیر گوناگون.

7. ارائه خدمات مداوم، بی طرفانه ، مودبانه و سریع به مردم .

سازمان امور مالیاتی با اجرای استراتژی­های صحیح که ترکیبی از حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک فرار مالیاتی مودیان، اعمال جرایم مالیاتی، ارائه توصیه جهت بهتر انجام دادن تکالیف توسط مودیان، آموزش، و یا حسب لزوم تغییر و اصلاح قانون و غیره می­تواند بر رفتار مودیان اثرگذار باشد .جای هیچ شک و تریدی نیست که توجه به موضوع تمکین مالیاتی می­تواند از هزینه­های زمانی و مادی ناشی از وارد شدن مودی در مسیر دادرسی مالیاتی پیشگیری نماید و در نتیجه رضایت مودی و سازمان به صورت همزمان تامین خواهد شد.

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا