جنبش گولن در ترکیه که مروج مدارا و تسامح است به یکی از بزرگترین شبکه های مدعی اسلام در جهان تبدیل شده است. اما آیا این جنبش دارای ارزش های مدرنیته است یا در پس پرده دارای عناصر ی دیگر  است؟

از کنیا تا قزاقستان، یک شبکه  نسبتا تازه تاسیس، میلیون ها نفر را به خود جلب کرده است.

بنیانگذار این جنبش محمد فتح الله گولن یک واعظ، نویسنده و مدرس علوم اخلاقی و الهیات اهل ترکیه است که اکنون در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند.

گمانه زنی ها حاکی است که صدها مدرسه در داخل ترکیه و بیش از ۱۰۰۰ مدرسه در ۱۳۰ کشور دنیا با جنبش گولن در ارتباط هستند.

جنبش گولن علاوه بر این مدارس، دارای ارتباطاتی با موسسه های تحقیقاتی، دانشگاه ها، روزنامه، ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی، و حتی یک بانک است.

اما این شبکه عظیم به هیچ سازمان و گروهی از نوع خود شبیه نیست.

این شبکه دارای ساختار رسمی و یا سازماندهی محسوسی نیست و به طور رسمی نیز عضو نمی پذیرد.

هواداران این جنبش می گویند که آنها تنها با الهام گرفتن از دیدگاه های فتح ‌الله گولن که مروج اسلام اهل مدارا و متکی بر نوع دوستی، اخلاق، سخت کوشی و آموزش است، با یکدیگر همکاری می کنند.

دیدگاه فتح الله گولن در مورد روابط بین الملل، و شیوه عملگرایانه او در رابطه با مسائل تجاری همچون استفاده از اعتبارات مالی، یکی از عوامل مهم در جذب تاجران اهل ترکیه به وی به شمار می رود.

گمان می رود امروزه این مجموعه بسیار بزرگ که به "جنبش گولن" معروف است، در ترکیه تا ۱۰ میلیون نفر هوادار داشته باشد.

بررسی های تازه نشان داده است که بسیاری از هواداران گولن، بین ۵ تا ۲۰ درصد از درآمد خود را در اختیار نهاد های وابسته به این جنبش قرار می دهند.

منتقدان این جنبش اما ادعا می کنند که هدف آن دستیابی به قدرت به منظور ترویج گرایش های محافظه‌کارانه از اسلام در مسائلی همچون ازدواج و استفاده از مشروبات الکلی در سراسر جهان است و اینکه این جنبش قصد دارد هرگونه مخالفت علیه خود را سرکوب کند.

در سال گذشته سه تن از برجسته ترین منتقدان جنبش گولن در ترکیه، روانه زندان شدند.

این مسئله واکنش های منتقدانی را به همراه داشت که ادعا می کنند این جنبش به نیرویی سلطه جو در ترکیه تبدیل شده است.

منتقدان آقای گولن به ویدیویی اشاره می کنند که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد.

در این ویدیو آقای گولن ظاهرا از هوادران خود می خواهد تا به عمد تلاش کنند در ساختارهای اصلی کشور و سازمان های کلیدی نفوذ کنند.

آقای گولن در این ویدیو می گوید: "شما باید بدون آنکه توجه کسی را جلب کنید، وارد شریان نظام شوید تا به مراکز قدرت دست یابید. شما باید تا زمانی که تمامی قدرت کشور را در دست گرفته اید صبر کنید، تا زمانی که از تمامی توان و امکانات نهادهای قانونی در ترکیه برخوردار شده باشید."

یک سال بعد، آقای گولن با اتهام براندازی نظام سکولار ترکیه مواجه شد.

فعالیت های اجتماعی

آقای گولن از ترکیه به آمریکا رفت و ادعا کرد که ویدیوی مذکور دستکاری شده است. مدتی بعد دادگاه در غیاب وی، او را از اتهامات وارده تبرئه کرد.

محمد فتح الله گولن که در حال حاضر ۷۰ سال سن دارد در ایالت پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند.

او پیروان خود را به ساختن مدرسه به جای مسجد دعوت کرده و آنها را به گفتگو با پیروان مذاهب دیگر تشویق می کند.

مدارس وابسته به این جنبش مجهز به امکانات پیشرفته هستند و بسیاری از دانشجویان آن از سوی تجاران هوارار گولن کمک هزینه تحصیلی دریافت می کنند.

با آنکه این مدارس سکولار هستند، از آموزگاران انتظار می رود که برای دانش آموزان الگو باشند و رفتارهایی مانند سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی و طلاق را تقبیح کنند.

هوادارن گولن می گویند که این جنبش از طریق رشد صادرات ترکیه، به بهبود اقتصادی این کشور کمک کرده است.

سردار یشیل یورت از فدراسیون تجار و صنعتگران ترکیه می گوید که ۹۵ درصد از اعضای این فدراسیون از هواداران گولن هستند.

او می گوید: " آقای گولن با مطرح کردن ارزش های بین المللی، کمک کرد تا موانعی که به لحاظ روانی مانع تجارت با خارج از کشور میشد از میان برداشته شود و به مردم کمک کرد تا به ابعاد فکری خود وسعت بیشتری دهند."

به گفته او فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی مدارس از یک سو و تجاری از سوی دیگر بسیار موثر واقع شده و راه را برای تجار اهل ترکیه در بازارهای نوظهوری ماند آفریقا و آسیای مرکزی باز کرده است.

تهدیدی برای آزادی مطبوعات

اما یک گروه رسانه ای مشتمل بر روزنامه، رادیو، و تلویزیون که توسط هواداران گولن اداره می شود، به دلیل نزدیکی بیش از حد به حزب حاکم ترکیه که دارای ریشه های اسلامی است مورد انتقاد قرار گرفته است.

ادعاهایی مبنی بر اینکه هواداران جنبش گولن در بخش هایی از پلیس و نهادهای قضایی نیز نفوذ کرده اند وجود دارد.

سال گذشته یکی از روسای پلیس که کتابی درباره این موضوع نوشته بود، به زندان افتاد.

اوایل سال جاری نیز احمد شیک و ندیم شنر، دو روزنامه نگار ترک در رابطه با ادعاهایی مشابه بازداشت شدند.

آنها به اتهام "توطئه برای براندازی حکومت توسط راست گرایان افراطی، سکولاریست های افراطی و ژنرال های ارتش" بازداشت شدند.

در حالی که آقای شیک را بازداشت می کردند او فریاد می‌زد: "هرکس روی آنها انگشت بگذارد می سوزد."

هر سه نفر آنها هنوز در زندان به سر می برند.

فعالان آزادی رسانه ها می گویند که بیشتر خبرنگاران در ترکیه معتقدند اگر از این جنبش انتقاد کنند، آنها نیز مورد اذیت و آزار قرار خواهند گرفت.

فعالان این جنبش اصرار دارند که بازداشت این سه نفر هیچ ربطی به آنها نداشته است.

تنها موردی که هم مخالفان و هم هواداران جنبش گولن در مورد آن توافق دارند این است که این جنبش در ترکیه بسیار قدرتمند است و گسترش آن در سراسر جهان به سرعت ادامه دارد.

شاید بتوان یک نوع دیگر از اسلام آمریکایی که از قلب آمریکا هدایت می شود را در این جنبش رویت کرد!!!

منبع:بی بی سی با اندکی ویرایش از یزدفردا