گفت‌وگو با فريد سعادتمند، آهنگساز سريال «ارمغان تاريكي»

موسيقي متن مهم‌تر از موسيقي تيتراژ است

یزدفردا "قطعا نام سعادتمند که به میان می آید همه به یاد  حسین سعادتمند اسطوره نوحه خوانی یزد خواهند افتاد و البته فرزند وی آقا فرید هم  در رشته خود استادی چیرهخ دست است که حرف هایش شنیدنی است .

گفتگوی زیر را حميد حيدرپناه با فرید سعادتمند انجام داده که در روزنامه جام جم منتشر شده است "

فريد سعادتمند در اول ارديبهشت ماه سال 1355 در قديمي‌ترين محله‌ شهر يزد (فهادان) به دنيا آمد. پدر وي استاد حسين سعادتمند در عين تسلط به موسيقي آوازي ايران قريب 35 سال نوحه خوان هيات بزرگ فهادان است. فريد سعادتمند تحت حمايت‌ها و راهنمايي‌هاي بي‌دريغ پدر، قد كشيد. شوق موسيقي دوران كودكي تا نوجواني را، جوايز كشوري در حيطه‌ تك‌خواني سرود بيشتر كرد.

هرچند خوانندگي نقطه‌ شروع كارش در وادي موسيقي بود، اما بعدها فراگيري نوازندگي سنتور و تئوري موسيقي، زير نظر مسعود آرامش، مقدمه‌ ورود وي به دنياي آهنگسازي شد. در كنار فعاليت در حيطه موسيقي همزمان در رشته‌ مهندسي معدن فارغ‌التحصيل شد. نقطه‌ عطف زندگي وي آشنايي با مجيد انتظامي بود كه با كوششي استادانه كشش‌هايش را به موسيقي فيلم و آهنگسازي جهت بخشيد. وي از محضر اساتيد بنام و برجسته ديگري چون فرهاد فخرالديني، هوشنگ كامكار، امير معيني، كامبيز روشن روان و لوريس هويان نيز بهره برده است. در وادي بيكران موسيقي عمده فعاليت وي در زمينه‌ موسيقي اركسترال ايراني و موسيقي فيلم است و تاكنون آثار وي در بسياري از جشنواره‌هاي معتبر داخلي مورد تقدير و حائز رتبه گرديده است. سعادتمند، آهنگسازي سريال «ارمغان تاريكي» كه اين شب‌ها از شبكه سوم سيما پخش مي‌شود را بر عهده داشته است. با وي درخصوص آهنگسازي در اين سريال و فعاليت‌هاي رسانه‌اي‌اش گفت‌وگو كرده‌ايم.

مهم‌ترين معيارهاي شما براي قبول پيشنهاد موسيقي متن يك سريال چيست؟

وقتي كاري به من پيشنهاد مي‌شود در درجه اول كارگردان و سپس تهيه‌كننده كار برايم اهميت ويژه‌اي دارد، كارگرداني كه بتوانم با او راحت كار كنم و تعامل داشته باشم و توجه و شناخت خوبي نسبت به كار و موسيقي كار داشته باشد و در كنار آن تهيه‌كننده‌اي كه تمام امكانات و ابزارهاي لازم را برايم فراهم كند و بتوانم آن شرايط و فضايي كه براي ساخت يك كار خوب لازم است را در اختيار داشته باشم.

در مورد ساخت موسيقي سريال «ارمغان تاريكي» بگوييد.

با توجه به همكاري‌هاي قبلي كه با آقاي جليل سامان (كارگردان) داشتم، پس از شروع اين پروژه به من پيشنهاد ساخت موسيقي اين سريال را دادند و از آنجايي كه به توانايي‌هاي ايشان ايمان داشته و دارم، پس از گفت‌وگويي كه با هم داشتيم پيشنهادشان را پذيرفتم و فيلمنامه را در اختيارم قرار دادند و سپس قسمت‌هايي از سكانس‌هاي مونتاژ شده كار را ديدم و شروع به كار كردم.

سريال دقيقا وقايع سال خاصي را شرح مي‌دهد؟

سريال به طور كلي مربوط به وقايع دهه 60 و سال‌هاي ابتدايي جنگ است.

با توجه به فضاي خاص سريال كه مربوط به حدود 30 سال پيش است چگونه توانستيد با فضاي آن سال‌ها ارتباط برقرار كنيد؟

البته ما اصرار نداشتيم كه صد درصد موسيقي دهه شصتي شود ولي خب تلاش كرديم تا حدي به آن فضا نزديك شويم و با توجه به توانايي‌ها و توانمندي‌هاي آقاي سامان و شناخت و اشراف خوبي كه به فضاي كار داشتند، كمك زيادي كردند كه بيشتر اين فضا را بشناسم و بتوانيم در حد معقولي به آن فضا نزديك شويم.

آيا مطالعات و پژوهش‌هايي هم قبل از شروع كار داشتيد؟

خب عمدتا من قبل از هركاري بنا به زماني كه در اختيار داشته باشم سعي مي‌كنم مطالعات و كنكاش‌هايي درخصوص كار و فضاي داستان داشته باشم و سپس كارم را شروع كنم كه در مورد ارمغان تاريكي هم با وجود زمان كمي كه داشتم تلاش كردم بررسي‌هايي انجام دهم و بر همين اساس ساز سنتور را محور كارم قرار دادم و تلاش كردم زياد از موسيقي مدرن امروزي استفاده نكنم و به فضاي تلفيقي و حد وسط آن فضا و فضاي امروزي برسم.

به نظرتان تا چه حد در رسيدن به فضاي سريال موفق بوديد؟

خب مسلما من تا حد توانم تمام تلاشم را كردم تا به فضاي سريال نزديك شوم و موسيقي با فضاي كلي داستان و سپس با دكوپاژها و ميزانسن‌ها، رنگ و نور متناسب باشد و البته باز هم جا دارد كه اشاره كنم كه همه اينها در سايه همكاري‌ها و راهنمايي‌هاي آقاي سامان بود كه ايشان با توجه به شناختي كه از موسيقي و حساسيت‌هاي ويژه‌اي كه روي كار دارند كمك زيادي به من كردند و به نظرم با وجود تمام سختي‌ها و مدت زمان كمي كه داشتيم كار خوب و متناسبي شد، هر چند كه قضاوت نهايي را به عهده ديگران مي‌گذارم.

در طول سريال موسيقي‌هايي از آن زمان به موازات از راديو، كاست و... پخش مي‌شود، براي اين كار تمهيدات خاصي انديشيده بوديد؟

خب مسلما اين كار را برنامه‌ريزي شده انجام داديم و آقاي آرش قاسمي صداگذار تواناي كار با شناخت دقيقشان انتخاب‌ها را انجام دادند كه جهت نزديك‌تر كردن فضاي كار، از موسيقي‌هاي ساخته شده آن زمان كه بيشتر مورد استفاده قرار مي‌گرفت را با حفظ موسيقي اصلي كار، استفاده كرديم و در طول متن به اقتضاي موقعيت، موسيقي‌هايي پخش مي‌شود كه مخاطب را بيشتر به فضاي آن سال‌ها مي‌برد.

براي ساخت موسيقي اين سريال از چه سازهايي بيشتر استفاده كرديد؟

من در شروع كارم اصرار داشتم كه موسيقي سريال را حتما بايستي به صورت آكوستيك كار كنم و از اول هم به كارگردان گفتم كه اين امكان را برايم فراهم كند كه به اين صورت ضبط كنم كه خوشبختانه با همكاري صميمانه آقاي كاشانچي تهيه‌كننده محترم سريال كه تمامي امكاناتي كه لازم داشتم را برايم فراهم نمودند، اين كار را به صورت اركستر آكوستيك ضبط كرديم و از گروه مختلف سازها استفاده كرديم.

در موسيقي سريال يك تم خاص و برجسته داريم كه به صورت يك ايده ثابت وجود دارد و در تيتراژ ابتدايي، در طول سريال و نهايتا در تيتراژ پاياني شنيده مي‌شود كه شاهد نوعي يكدستي در كار شده است، در اين خصوص توضيح دهيد.

در حالت كلي در موسيقي اين سريال براي هر فضايي و هر شخصيتي موسيقي خاصي طراحي شده است و يك تم اصلي (تم سارا) و برجسته هم داريم كه همان‌طور كه اشاره داشتيد در تيتراژ ابتدايي، طول كار و در قسمت‌هاي مختلف با نوسانات مختلف شنيده مي‌شود و تصميم گرفتيم كه در تيتراژ پاياني روي ملودي كلام آورده شود و خوانده شود كه شعر خوب آقاي كاكايي را آقاي اصفهاني خواندند كه زيبايي خاصي به ملودي مي‌دهد و تاثيرگذاري بيشتري هم دارد.

فكر نمي‌كرديد كه اين تكرار تم موجب يكنواختي و تكرار براي مخاطب شود؟

سعي كردم همچين اتفاقي نيفتد و با استفاده‌هاي محدود و فقط در موقعيت‌هاي خاص از آن استفاده شده و به نظرم زياد آن را تكرار نكرديم كه موجب دلزدگي مخاطب شود و حتي طوري اجرا شود كه در مقاطعي مخاطب انتظار شنيدن آن تم را بكشد و در موقعيت‌هاي خاص حال و هواي خوبي به فضاي سريال بدهد.

درخصوص نحوه انتخاب شاعر و خواننده تيتراژ بگوييد.

پس از صحبت‌هايي كه با گروه داشتيم آقاي اصفهاني را براي اجراي آن انتخاب كرديم و به نظرمان رسيد كه ايشان به خوبي مي‌توانند اين كار را اجرا كنند كه از ايشان دعوت كرديم و پس از صحبت‌هايي كه داشتيم به اين جمع‌بندي رسيديم كه آقاي كاكايي شعر را روي ملودي بگويند. ايشان شعر را سرودند و آقاي اصفهاني هم به زيبايي اجرا كردند.

يعني شعر براساس ملودي سروده شد؟ آيا محتواي آن هم براساس فضاي سريال بود؟

بله، ايشان هم براساس ملودي سرودند و هم اين‌كه فيلمنامه را در اختيارشان قرار داديم كه محتواي آن هم براساس فضاي سريال باشد كه انصافا هم كار سختي بود و ايشان با توجه به زمان كمي كه در اختيار داشتند، در سريع‌ترين زمان ممكن و به صورت بسيار خوبي سرودند و واقعا هم جاي تقدير داشت و بايد از همكاري و زحمات ايشان تشكر ويژه‌اي داشته باشيم.

شما قبلا هم تجربه‌هايي درخصوص ساخت موسيقي سريال و فيلم‌هاي سينمايي داشتيد، تجربه كار در يك سريال كه همزمان با پخش در مرحله ساخت هم باشد و هر شب هم از شبكه پربيننده سوم سيما پخش شود، چگونه بود؟

خب مسلما اين كار تفاوت زيادي با كارهاي قبلي‌ام داشت و سختي‌هاي خاص خودش را داشت، ما بايد همزمان كه سريال ساخته و همزمان صداگذاري و تدوين مي‌شد كار موسيقي‌گذاري آن را هم انجام مي‌داديم كه واقعا سختي‌هاي زيادي را متحمل شديم.

يعني اگر به عقب برگرديم و شما بخواهيد دوباره موسيقي اين سريال را بسازيد تغييراتي را ايجاد مي‌كنيد؟

بله، مسلما اگر به عقب برگرديم و زمان بيشتري در اختيار داشته باشم خيلي از جاها را عوض مي‌كنم و با اركستر بهتر و جديدي اجرا مي‌كنم، به دليل اين‌كه همان طور كه عرض كردم به دليل كمبود وقت برخي از آن چيزهايي كه مدنظرم بود را نتوانستم پياده كنم.

عوامل موفقيت يك موسيقي متن خوب چيست؟

به نظرم علاوه بر ذوق و توانايي‌هاي خود آهنگساز، شناخت كارگردان و ارزشي كه براي موسيقي كار مي‌تواند قائل باشد، مهم است و در كنار آن مي‌شود با يك فيلمنامه خوب و تهيه‌كننده‌اي كه تمام امكاناتي را كه لازم است براي آهنگساز فراهم نمايد، يك كار خوب و ماندگار خلق كرد.

يك موسيقي متن خوب تا چه حد مي‌تواند به يك سريال خوب كمك كند؟

يك فيلم يا سريال هر چقدر هم خوب باشد چه به لحاظ تصويربرداري، تدوين، نورپردازي و... تكميل‌كننده‌اش يك موسيقي متن خوب است و باعث شود كه آن كار بهتر و زيباتر ديده شود و معتقدم يك موسيقي متن خوب مي‌تواند مكمل خوبي براي يك فيلم يا سريال باشد و عكس اين قضيه هم صادق است كه هر چقدر هم يك كار خوب باشد و خوب ساخته شده باشد، يك موسيقي نامناسب مي‌تواند به تمام آن كار لطمه زده و زحمات تمامي عوامل را هدر دهد.

موسيقي تيتراژ تا چه حد براي شما مهم است؟

خب موسيقي تيتراژ كه در پايان فيلم يا سريال مي‌آيد نوعي مكمل داستان و حسن‌ختام خوبي براي كار است، اما اين كه بيش از حد به اين مقوله توجه مي‌شود اتفاقي كه در سال‌هاي اخير در كشور ما اتفاق افتاده كه مردم گرايش بيشتري به سمت موسيقي با كلام در طول يا پايان سريال يا فيلم دارند، ولي به نظر من موسيقي متن خيلي مهم‌تر از موسيقي تيتراژ است و زحمت بيشتري هم براي آن كشيده مي‌شود و اميدوارم مخاطبان توجه بيشتري به اين مقوله داشته باشند.

بازخوردها و استقبال مخاطبان و همكارانتان از موسيقي اين سريال چگونه بوده است؟

به لطف خدا كار بدي نشده و عمده دوستان و همكارانم راضي بودند و تا آنجايي كه اطلاع دارم مخاطبان استقبال خوبي از اين كار داشتند و خوششان آمده بود و اين را تا حد زيادي مديون آقاي جليل سامان كارگردان و حمايت‌هاي آقاي كاشانچي تهيه‌كننده سريال هستم.

در پايان صحبت خاصي داريد؟

ضمن سپاس از شما جا دارد از تمامي كساني كه من را در ساخت اين سريال ياري دادند و خصوصا استاد ناصر فرهودي مدير محترم استوديو پاپ كه زحمات زيادي متحمل شدند و همكاري صميمانه‌اي با ما داشتند تشكر ويژه‌اي داشته باشم.

یزدفردا

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا