فرهنگ واخلاق انتخاباتي(انتخابات مجلس هشتم 87)
مهدي واحديان اردكاني
vahediyan288@yahoo.com
در دنياي امروز « انتخابات » به عنوان مظهر دموكراسي و آزادي شناخته شده و براي جامعه جهاني جزئي از فرهنگ شده است.در جمهوري اسلامي هم « انتخابات » به عنوان مظهر آزادي،حق انتخاب و مشاركت عمومي در اداره‌ي امور و سرنوشت خود نهادينه گرديده و جمهوري اسلامي ايران نسبت به عمر پربركت خود بيشترين انتخابات را برگزار كرده است.اگر اين امر اجتماعي در مسير كمال قرار گيرد و در هر دوره عيب و نقص‌هاي آن شناخته و رفع نقص گردد،انتخابات‌هاي آتي بي‌غل و غش‌تر و سالم‌تر برگزار مي‌گردد و هر چه انتخابات بي‌شائبه و سالم‌تر گردد،مثلاً اگر انتخابات مجلس شوراي اسلامي باشد،مجلسي مقبول‌تر و مشروع‌تر و داراي قوت و قدرت بيشتري خواهيم داشت و خروجي آن‌هم قوانيني با ثبات و قوام بيشتر خواهد بود كه باعث ترقي و تعالي اجتماعي خواهد شد....
آراسته شدن به فضايل اخلاقي براي عموم مردم پسنديده و ضروري است ونمي توان كسي را از داشتن فلان فضيلت مستثني و معاف دانست اما همه مردم – به علل مختلف – مجال و فرصت تحقق بخشيدن به همه فضايل را ندارند. در واقع اخلاق از يك جنبه مطلق است و از يك جنبه نسبي. جنبه مطلق اخلاق مربوط به مقام ثبوت است و جنبه نسبي آن مرتبط با مقام اثبات بعنوان مثال سخاوت كه يك صفت اخلاقي است،ابتدا به ساكن ،بطور مطلق وصرفنظرازديگر اموريك فظيلت محسوب مي شوداما بسياري از افراد مجال تحقق بخشيدن به اين صفت اخلاقي را ندارند مثلا فقرا نمي توانند آن را عينيت بخشند هر چند كه داشتن آن براي آنها هم فضيلت است و لكن بواسطه نداشتن امكانات مادي از فضيلت بخشيدن بدان محرومند.
حوزه سياست ازجمله حوزه هايي است كه طرح مباحث اخلاقي در آن ضروري مي نمايد. هر چند ارتباط دادن ميان حوزه اخلاق و حوزه سياست قدري بغرنج تر از ديگر حيطه هاي مشابه است و از اينرو بسياري از صاحبنظران اصولا منكر ارتباط بين ايندو هستند اما از نقطه نظر جامعيت دين و همه شمولي آن نمي توان به تفكيك ميان اين دو مقوله و عدم ارتباط آنهاحكم داد, چرا كه ناخواسته به نوعي سكولاريزم منجر مي شود و اگر اينگونه نباشد حداقل نتيجه آن سياستي ماكياولي مسلكانه خواهد بود.
علي اي حال, با صرفنظر از مباحث مطرح در اين وادي و با پذيرش چنين ارتباطي كه منتج از برهان خلف مذكور بوده و البته بايد اذعان داشت كه درون تفكري است – يعني مخاطبش تنها كساني هستند كه قايل به جهان شمولي دين و مداخله آن در تمامي اموز زندگي است -, به ذكر نكاتي در خصوص اخلاق انتخاباتي مي پردازيم.
هر چند كه اخلاق انتخاباتي بطور اخص و اخلاق سياسي – كه انتخابات يكي از مظاهر بارز آن است – بطور اعم يك مفهوم مركب يا (COMPELEX) بوده و براي فهم مجموعه آن, بايد اجزايش را تبيين نمود اما به لحاظ وجود مناقشات عديده در اين زمينه و طولاني شدن بحث و دور افتادن از اصل موضوع از پرداختن بدانها خودداري نموده ونكاتي را مبتني برفهم عمومي كه از اين دو عنوان وجود دارد ،ذكر مي كنيم.
- نمايندگي و بار امانت
انتخابات فرايندي است كه براي برگزيدن وكلاي ملت در اركان حكومتي بكار برده مي شود. صرفنظر ازمضاف اليه آن كه ممكن است, مجلس, شورا, رياست جمهوري و … باشد, انتخابات يك تفويض اختيار و سپردن امانت است. امانتي كه تك تك افراد ملت بواسطه محذوريت و قوعي از اعمال آن ناتوانند و از اينرو به دست افرادي مي سپارند كه حافظ آن بوده و آن را بدرستي ادا نمايند.
در قرآن كريم به امانت سپاران – در اينجا راي دهندگان – امر نموده كه هر امانتي را به اهلش بسپارند – (ان الله يامركم ان تودواالامانات الي اهلها). اما اين مطلب يك روي سكه است و روي ديگر آن متوجه امانت گيرندگان است. در واقع قرآن همانگونه كه براي امانت سپاران تعيين تكليف نموده تا بار امانت را به غير اهلش نسپارند, همانطور هم -و به دلالت التزام – براي امانت گيرندگان تعيين تكليف نموده كه اگر اهل فلان امانت نيستند آن را نپذيرند و از گرفتن آن خودداري ورزند.
متاسفانه در جامعه امروزي احساس تكليف تنها به معناي پذيرش فلان مسئوليت و قرار گرفتن در فلان مقام تعبير و تفسير مي شود در حالي كه از ياد برده ايم كه علي ابن ابيطالب (ع) به خاطر احساس تكليف 25 سال تمام سكوت كرد و خانه نشين بود. منظور آن نيست كه از پذيرش مسئوليت هاي اجتماعي و سياسي طفره رفته و سرباز زنيم بلكه منظور آنست كه در همان مسئوليتي كه بايد باشيم قرار گيريم, بدان قانع باشيم و براي غير آن دست و پا نزنيم زيرا معناي احساس تكليف واقعي آنست كه در همان مسئوليتي كه شايسته و برازنده جميع جهات و خصايص و استعدادهاي ماست قرار گيريم و بخوبي در همان پست و مقام تلاش و تكاپو كنيم تا راه را بر تصدي گري انسانهاي شايسته ديگر نبنديم و نفس خود را نيز به ذلت مبتلا نسازيم. زيرا از رسول خدا(ص) روايت است كه فرمود: بر مومن روانيست كه خود را ذليل كند. «قيل و كيف يذل نفسه؟» پيامبر در جواب فرمود: كاري را بپذيرد و از عهده آن بخوبي بر نيايد.
- وعده هاي بيجا
معمولا در جريان انتخابات, نامزدهاي انتخاباتي, برنامه ها, ايده ها و اهداف خود را براي مردم بيان مي كنند تا آنان نيز با شناخت و آگاهي به انتخاب نماينده مورد نظر خود بپردازند. اين شيوه با همه محاسني كه دارد و كتمان پذير هم نيست, به ابزاري براي وعده دادنهاي بي پايه و اساس به مردم تبديل شده و جايگاه اصلي خود را از دست داده است.
بسياري از افراد در جريان تبليغات انتخاباتي به بيان مواردي مي پردازند كه اي بسا از حيطه اختيار و نفوذ آنان خارج است. قانون معيارو ميزان صلاحيت نهادها و دولتمردان است و هر كس اعم از نماينده, رئيس جمهور, وزير, فرمانده نظامي و … حدود صلاحيت و اختياراتي دارد كه كم و زياد شدني نيست. از اينرو دادن وعده هاي دروغين به مردم كه مطمئنا به عملي نشدن آنها مي انجامد, نه تنها از نظر اخلاقي مذموم و ناپسند مي باشد بلكه از نقطه نظر اطمينان مردم به حكومت باعث سلب اطمينان آنان شده و براي دوره هاي بعد از نقطه نظر كشاندن مردم به پاي صندوقهاي راي تاثير منفي خواهد داشت.
- تخريب ديگران؛ نردبان ترقي.
برخي از افراد با تخريب وجهه ديگران و كريه جلوه دادن خوبيها و فضايل انسانهاي ديگر براي خود نردبان ترقي مي سازند. ايشان انسانهاي ناتوان و دون همتي هستند كه خود از صلاحيت و لياقت شخصي برخوردار نبوده و از فضايل اخلاقي بويي نبرده اند زيرا كسي كه به عطر جان بخش صفات نيكو آراسته است, براي در نظر آمدن و جلب توجه ديگران احتياجي به تخريب و تهمت و … ندارد. بنابراين رقيب هر كه مي خواهد باشد يك انسان است و سخن گفتن درباره وي بايد با تامل و سنجيدن تمامي جوانب صورت پذيرد. از اينرو نبايد به بهانه نقد برنامه ها و … به سخن گفتن هاي غير مسئولانه در خصوص افراد اقدام كرد.
- گفتن حقيقت ها و در نظر گرفتن مصالح-
ممكن است حرف و حديث و شعاري در ميان مردم جاي خود را باز كرده و به مذاق عامه خوش بيايد ولي به نظر دقيق و كارشناسانه از امور غير ضرور و مخالف مصالح كشور جلوه كند. نماينده خوب و متعهد آن است كه با طرح مشكلات واقعي مردم و ارايه راه حل براي آنها افكار مردم را متوجه خود كند نه اينكه همانند يك عوام الناس, جو زده شده و او نيز همان بگويد كه در بوق و كرناست.
ضمن آنكه بهره برداري از احساسات پاك و بي غل و غش قشرهاي مختلف مردم, مخصوصا جوانان, مطلبي نيست كه نادرستي آن محتاج دليل و برهان باشد.
- نيت خير
فرمايشات ائمه معصومين به نيت خير داشتن توجه جدي شده و سفارش گرديده است كه مومنان در رابطه با مسايل مختلف نيت خيرخواهانه داشته و به فكر اصلاح امور باشند.
مسلما بسياري از برنامه ها و استراتژيها بواسطه علل و عوامل مختلف جامه عمل نپوشيده و محقق نخواهد شد, اما آنچه در اين ميان حايز اهميت است؛ آن است كه نمايندگان با نيت خير و براي رضاي خدا و خدمت به مردم و اهداف انقلاب پابه عرصه انتخابات گذارند. بواقع ميان آن كس كه براي مقاصد متعالي فوق نامزد انتخابات شده و آنكس كه به فكر اشباع و ارضاء شهوات ونفسانيات خود و تحقق بخشيدن به اهداف حزبي و باندي خويش است, تفاوت از ثري تا ثرياست و عملكرد و موضعگيري و احساس مسئوليت آندو نيز به تبع چنين نيتي متفاوت خواهد بود.
نكته اي كه ذكر آن خالي از لطف نبوده و پرداختن به آن بجا مي نمايد, مساله هزينه هاي انتخاباتي و عملكرد نامزدها در اين زمينه است. تبليغات پر زرق و برق و خرج و مخارج فراوان كه متاسفانه در بسياري از اوقات از جيب بيت المال و اموال عمومي هزينه مي گردد و هيچ توجيه شرعي و عقلي هم ندارد. جالب آن است كه در بسياري از كشورها براي هزينه هاي انتخاباتي سقف مشخص تعيين گرديده و در اين خصوص از سوي نهادهاي ذيربط نظارت و كنترل صورت مي گيرد.
افراط و تفريط هاي اينگونه باعث مي شود در روزنامه ها بخوانيم كه فلان كانديداي انتخابات مجلس … به علت بدهيهاي فراواني كه از بابت تبليغات انتخاباتي به بار آورده بود در يكي از شهرستانهاي استان خراسان خودكشي كرد.
در هر حال پرداختن به تمامي مسايل مطرح در اين زمينه نيازمند مجال گسترده تري است و ما در اينجا به همين مقدار بسنده مي كنيم. زمزمه كنيم اين سخن راوبدانيم كلام خداست كه الشيطان يعدكم الفقر و الفحشاء و الله يعدكم مغفره منه و فضلا باشد كه با تبعيت از وعده هاي الهي به غفران و فضل بي انتهاي او نايل شويم.
عدم تخريب و حفظ سلامت فضاي انتخابات
انتخابات خيلي مهم است؛ هر دو انتخابات؛ هم انتخابات مجلس خبرگان، هم انتخابات شوراها در حدّ خود، در سطح خود و در جاي خود، مهم است. همه بايستي نسبت به اين انتخابات احساس تکليف کنيم؛ هم مسئولان، هم آحاد مردم و هم مجموعه‌هاي گوناگون سياسي و اجتماعي، و فعالاني که در کشور هستند. اولاً سلامت اين انتخابات‌ها مهم است، که خوشبختانه مسئولان کشور به اين توجه دارند، ما هم هميشه تأکيد کرده‌ايم و حالا هم هست. بايد از آراي مردم به طور کامل صيانت بشود. در همين اندازه از لحاظ اهميت، حفظ سلامت فضاي انتخابات، قبل از شروع انتخابات است که بايستي سلامت فضا را حفظ کنيد. بعضي فضاي انتخابات را خراب مي‌کنند؛ تخريب کردن، اهانت کردن و خرد کردن شخصيت‌هاي گوناگون، همه بر خلاف اقتضاي سلامت انتخابات است. هم مطبوعات، هم راديو و تلويزيون، هم کساني که به ابزارهاي گوناگون ارتباط جمعي ديگر مجهز هستند- رايانه‌ها و شيوه‌هاي رايانه‌اي- هم کساني که يک منبري براي سخن گفتن دارند؛ مثل خطباي جمعه و نمايندگان مجلس شوراي اسلامي؛ همه توجه داشته باشند که «تخريب، فضاي انتخابات را خراب مي‌کند». شما از آن کسي که به او علاقه‌منديد، دفاع کنيد؛ هيچ مانعي ندارد؛ اما به آن کسي که رقيب اوست، مطلقاً حمله نکنيد؛ تخريب نکنيد. اين تخريب و اين حرف‌زدن‌ها و اهانت کردن‌ها، نه حجيت دارد براي مستمعان، و نه جايز است؛ به خاطر اينکه فضا را خراب مي‌کند. بنابراين مسئله‌ي حفظ سلامت خود انتخابات و حفظ سلامت فضاي انتخابات، خيلي مهم است. امروز کشور بيش از هر زمان، نيازمند وحدت و همدلي مسوولان محترم است و ملت بزرگوار نيز همين انتظار را از مديران کشور دارند
همه سعي کنند مشارکت عمومي را تضمين و به تحقق يافتن آن کمک کنند.
مسئله‌ي دخالت نيروهاي نظامي در انتخابات، بر زبان‌هايي از سياستمدارها جاري شده، که اين واقعيت ندارد و ظلم به نيروهاي نظامي هم هست، که اينها را متهم کنند. مي‌بينيد سال‌هاي متمادي است که در انتخابات، به درخواست وزارت کشور، فقط نيروهاي انتظامي براي حفاظت از صندوق‌ها به آنها کمک مي‌کنند و هيچ دخالت ديگري نيست؛ منتها در عين حال، ما تأکيد مي‌کنيم- مخصوص نيروهاي نظامي هم نيست، نيروهاي دولتي کلاً- که در مسائل انتخابات، نبايد دخالت بکنند؛ بگذارند مردم و گروه‌ها در تهيه‌ي فهرست‌هاي نامزدهاي انتخاباتي آزاد باشند. مسئولان دولتي و کساني که دستشان به کارهاي اجراي بند هست، اينها هيچ دخالتي نکنند. و بگذارند مردم خودشان اين کارها را انجام بدهند؛ يعني شخصيت‌هاي اشخاص مسئول دولتي در نتايج انتخابات اثر نگذارد. بگذاريد تبليغ بکنند و مردم با رقابت آماده، عمل بکنند. 1
حفظ اتحاد
وظيفه‌ي ما در درجه‌ي اول، حفظ اتحاد کلمه است. انتخابات با همه‌ي محسناتي که دارد و با شور و هيجاني که در جامعه ايجاد مي‌کند- که يکي از بزرگترين حماسه‌ها را در طول سال‌ها به‌وجود مي‌آورد- معمولاً در هر دوره‌يي اين عارضه را هم دارد که بين گروه‌ها و افرادي از مردم دلتنگي‌هايي ايجاد مي‌کند؛ بين جناح‌ها دلتنگي ايجاد مي‌شود؛ بين گرايش‌هاي فکري و سياسي دلتنگي‌هايي ايجاد مي‌شود؛ بين سلائق گوناگون- ولو با خط مشي واحد- دلتنگي‌هايي به‌وجود مي‌آيد؛ بين اشخاص و افراد دلتنگي‌هايي به وجود مي‌آيد. ما بايد بسرعت اين عارضه را ترميم کنيم. اين ترميم هم دست يک نفر نيست که بگوييم کدام سازمان، کدام مقام و کدام دستگاه اين کار را بکند؛ اين به عهده‌ي همه است. در درجه‌ي اول هم وظيفه‌ي سنگين‌تر به عهده‌ي افرادي است که شأن بالاتري دارند. 2
وظيفه‌ي ما در درجه‌ي اول، حفظ اتحاد کلمه است. انتخابات با همه‌ي محسناتي که دارد و با شور و هيجاني که در جامعه ايجاد مي‌کند- که يکي از بزرگترين حماسه‌ها را در طول سال‌ها به‌وجود مي‌آورد- معمولاً در هر دوره‌يي اين عارضه را هم دارد که بين گروه‌ها و افرادي از مردم دلتنگي‌هايي ايجاد مي‌کند؛ بين جناح‌ها دلتنگي ايجاد مي‌شود؛ بين گرايش‌هاي فکري و سياسي دلتنگي‌هايي ايجاد مي‌شود؛ بين سلائق گوناگون- ولو با خطمشي واحد- دلتنگي‌هايي به‌وجود مي‌آيد؛ بين اشخاص و افراد دلتنگي‌هايي به وجود مي‌آيد. ما بايد بسرعت اين عارضه را ترميم کنيم.
بيداري اسلامي
بيداري اسلامي، به واقعيتي انکار ناپذير تبديل شده است بگونه‌اي که غربي‌ها نيز اعتراف مي‌کنند که امروز در هر کشور اسلامي انتخابات حقيقي برگزار شود، عناصر معتقد و پايبند اسلام به عنوان منتخبان ملت‌ها، زمام امور را در دست مي‌گيرند و همين امر باعث شده است غربي‌ها با وجود ادعاي طرفداري از دمکراسي، از برگزاري انتخابات حقيقي در کشورهاي اسلامي هراسان باشند. 3
مردم سالاري متکي بر ايمان
مردم سالاري در کشور ما، يک مردم سالاري حقيقي متکي به ايمان است. مردم از روي احساس وظيفه‌ي ديني است که در عرصه‌ي انتخابات وارد مي‌شوند و طبق تشخيص خود گزينش مي‌کنند و رأي خود را به صندوق مي‌اندازند. 4
انتخابات بر پايه عقايد
در انتخابات، مردم در حقيقت به پايه‌هاي اعتقادي خودشان و به آنچه بر آن پايه‌ها مبتني است، رأي مي‌دهند. مردم عقايد خود را دوست مي‌دارند و به اين عقايد و مباني پايبند هستند؛ و همين مباني هم ما را پيش مي‌برد. لذا جمهوريت- يعني مردم سالاري به معناي واقعي کلمه- در اين کشور همواره با اعتقاد به اسلام و حرکت در جهت اسلام همراه است و ان‌شاء‌الله بستر جريان مردم سالاري و پيشرفت و رشد اين حالت و نهادينه شدن روحيات ناشي از مردم سالاري اسلامي روز به روز در کشور گسترش پيدا خواهد کرد. 5
ملت برنده انتخابات
امروز بر اثر گستاخي و بي‌پروائي حماقت‌آميز زمامداران آمريکا و انگليس، نقاب خدعه و نفاق آنان شکاف برداشته و نفرت از اين مستکبران، به دست خودشان دل ملت‌ها و جوانان مسلمان را انباشته است. امروز در هر کشور اسلامي، انتخابات آزاد صورت گيرد، ملت‌ها بر ضد خواسته‌ي آمريکا و انگليس رأي خواهند داد.
توصيه اينجانب به جريان‌ها و گروه‌ها و احزاب سياسي آن است که بحث دل آزار برنده و بازنده را به کنار بگذارند و به اختلاف دشمن شادکن دامن نزنند، برنده‌ي اين انتخابات ملت است و همه‌ي کساني که در انتخاب شرکت داشته‌اند اعم از آنها که خود يا نامزد مورد علاقه‌شان راي آورده يا نياورده‌اند، همه برنده‌اند، بازنده‌ي اين انتخابات، امريکا و صهيونيسم و دشمنان ملت ايرانند همه با همدلي به يکديگر و به دولت خدمتگزار کمک کنيد تا گره‌ها يکي پس از ديگري گشوده شود. 6
وحدت و همدلي مسئولان
امروز کشور بيش از هر زمان، نيازمند وحدت و همدلي مسوولان محترم است و ملت بزرگوار نيز همين انتظار را از مديران کشور دارند. انتخابات براي مصالح کشور و ملت ما داراي اهميت حياتي است و بايد سالم، با نشاط و پرشور برگزار گردد. اين يکي از وظايف مسوولان و اداي دين در برابر ملت فداکار و مجاهدات و خون‌هاي مطهر شهيدان است و به خاطر آن شايسته است که برخي گلايه‌هاي دستگاه‌ها از يکديگر ناديده گرفته شود و همه دست در دست، اينگونه وظايف بزرگ را به بهترين و سالم‌ترين وجه به انجام برسانند. 7
پي نوشت‌ها:
1- بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار مسئولان و کارگزاران نظام (18/7/85)
2- بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار اعضاي مجلس خبرگان رهبري (17/6/84)
3- ديدار کارگزاران نظام و قشرهاي مختلف مردم (11/6/84)
4- بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در مراسم تنفيذ حکم رياست جمهوري (13/6/84)
5- بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار اعضاي هيأت دولت (10/5/84)
6- پيام مقام معظم رهبري به کنگره عاليه حج (29/10/83)
7- پاسخ رهبر انقلاب به نامه روساي قواي مجريه و مقننه و برگزاري انتخابات در موعد مقرر (18/11/83
يزدفردا
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
شنبه 20,آوریل,2024