رسم و رسوم آب است و تریاک !!!

علی اصغر باقری

امروز 6شهریور 89 برنامه قبل از اذن مغرب شبکه تابان یزد اختصاص به رسم ورسومات شهر اردکان در ماه مبارک رمضان داشت. فردی که توضیح می داد گفت یکی از رسومات منحصر به فرد اردکان که در هیچ جای کشور وجود نداشت اجرای برنامه آب است و تریاک بوده بطوریکه پیرمردی یک ربع قبل از اذان صبح بر بلندی فریاد آب است و تریاک سر می داد و همه را از نزدیک بودن به اذان صبح با خبر می کرد. اجرای این برنامه نیز توسط پیرمردی بازسازی و نمایش داده شد که چند مرتبه گفت: آب است و تریاک. ای شیعیان امیرالمومنین آب است و تریاک. توضیحی هم پیرامون فلسفه آب است و تریاک داده شد که منظور از این پیام این بوده که خوردن آب به منزله زهر تریاک است.

در خصوص برنامه مذکور دو نکته ‌‌‌‌‌‌ذکر می شود.

1- از قرار اطلاع واصله از سالمندان، این موضوع مختص اردکان نبوده بلکه در یزد و اطراف آن از جمله زارچ و شاید در جاهای دیگر هم کسانی بودند که این کار را انجام می دادند و پس از اینکه اشعاری در مدح صحن و سرای امیرالمومنین علیه السلام می خواندند در پایان آب و است و تریاک می گفتند تا مردم از خوردن و آشامیدن خودداری کنند. بقدری هم قضیه آب است و تریاک جا افتاده بوده که بعضاً افراد ساده دل گمان می کردند این ذکری است که قبل از اذان باید حتماً بگویند و دست از خوردن و آشامیدن بکشند، بطوریکه نقل می کنند فردی در سحر ماه مبارک رمضان در حال احتضار بوده و با خود زمزمه می کرده نزدیکان دقت می کنند ببینند در این لحظه های آخر و نزدیک به اذان صبح چه ذکری می گوید وقتی دقت می کنند می بینند با صدای نحیف خود می گوید آب است و تریاک آب است و تریاک!!

2- اگر چه غالب کارهای گذشتگان که افرادی مومن و خدا جو بودند قابل تقدیر است اما نمی توان بر تمامی آنها صحّه گذاشت چرا که وجود بعضی از خرافات نیز ریشه در گذشته داشته آیا خرافاتی چون حاجت گرفتن از درختانی خاص که متأسفانه هنوز هم در بعضی از جاها دامن گیر افراد غافل و جاهل است ریشه در گذشته ندارد؟ جالب است که نقل شده در همین اطراف کسی که نان امام زمان(عج) را خورده تا مروج اسلام باشد، در مقابل قطع چنین درختانی موضع گرفته و با این توجیه که باید به باورهای مردم احترام گذاشت؛ از اینگونه خرافات نیز حمایت نموده و نوعی بت پرستی را ترویج می کند و چه بسا همان افراد جاهل و غافل چنان شیفته چنین شیادان عرصه سخن شوند گو اینکه مرجع تقلیدشان همین آدمی است که مهر تأیید بر افکار باطلشان می زند. اما در خصوص برنامه آب است و تریاک، در جای خود این عمل در حدّی که اطلاع رسانی به برادران دینی بوده که دسترسی به وقت و ساعت نداشتند کار بسیار با ارزشی بوده ولی ارتقاء آن به یک عمل عبادی و تبدیل نمودن آن به یک ذکری که قبل از اذان حتماً باید گفت یک عمل خرافی است. لذا اگر یک عمل خوب به خرافه تبدیل شد چه بسا انسان ناخودآگاه حتی در آخرین لحظات زندگی که شیطان هم فعالیت فراوانی دارد آنرا به عنوان ذکر بر زبان جاری و از اذکار وارده محروم شود.