خانه حسينيان يكي از بناهاي تاريخي و منحصر به فرد شهر يزد است كه در محله فهادان واقع گرديده است. اين خانه را با توجه به متون تاريخي و نيز ويژگي‌هاي معماري‌اش، منسوب به قرن هشتم ه.ق مقارن با حكومت آل مظفر دانسته‌اند.

ايرج افشار، با استناد به شواهد تاريخي، از جمله «تاريخ جديد يزد»، اين خانه را متعلق به سيد شمس الدين محمد بن ركن الدين قاضي، ساخته قرن هشتم ه . ق و يا از آن امير شمس الدين محمد خضر شاه، در اوايل قرن نهم هجري مي‌داند. از طرفي مرحوم محمد كريم پيرنيا، اين بنا را متعلق به شرف الدين حسين، باني مدرسه حسينيان دانسته است.

اين خانه با شكوه، به سبب دارار بودن ايواني به بلندي 15 متر، به خانه « طاق بلندها » مشهور شده است. نكته در خور توجه در اين بنا، وسعت زياد خانه و نيز قرار گرفتن چند خانه ديگر با ويژگي‌هاي خانه‌هاي قرن هشتم شهر يزد، درون آن است.

با توجه به ويژگي هاي ياد شده و پراكندگي فضاهاي تودر تو در اين بنا و نيز قرار گرفتن آن در مجاورت يكي از بناهاي مشهور دوره آل مظفر به نام«گنبد هشت» يا به عبارتي «مدرسه حسينيان» كه به احتمال قريب به يقين در گذشته به يكديگر متصل بوده‌اند، احتمال اين كه بناي مذكور بنايي مهم‌تر از خانه باشد را در ذهن تداعي مي‌كند.

يكي از فضاهاي قابل توجه در اين بنا كه در ماه‌هاي اخير به گونه‌اي اتفاقي توسط يكي از كارگران بخش تحقيقات و كنترل عوامل بيولژيك خسارت‌زا به بناهاي تاريخي كشف شده، اتاقي در طبقه دوم ضلع شمال شرقي است، كه ساليان سال از ديد كارشناسان و پژوهشگران مخفي مانده و در هيچ كتاب و مقاله‌اي از اين اتاق و تزيينات منحصر به فردش ياد نشده است.

اين اتاق با طول 4/30 و عرض 1 متر، داراي درگاهي بسيار كوتاه است كه از هر وارد شونده‌اي افتادگي و تواضع را مي‌طلبد.

از جمله موارد قابل توجه در اين اتاق تزيينات منحصري است كه بي شك يكي از ارزنده ترين تزيينات وابسته به معماري است كه تاكنون در شهر يزد شناسايي شده است. اين تزيينات شامل كتيبه‌اي است به خط كوفي تزييني به ارتفاع 2متر از سطح زمين و به عرض 40 سانتي متر كه با رنگ برروي بستر گچي اجرا شده است.

همچنين نقاشي ديواري كه با مضمون « گرفت و گير» (شكاروشكارچي) شاهيني را درحال شكارمرغي (احتمالاً لك لك) نشان مي‌دهد، داخل قابي مدور، درست بالاي درگاه ورودي با ظرافت و تكنيك قابل توجهي نقش بسته است كه ديوارنگاره‌اي مشابه آن درهيچ كدام از بناهاي قرن هشتم و يا قرون نزديك به آن در استان يزد مشاهده نشده است.

نكته قابل ذكر اين است كه بخش اعظم حروف كتيبه‌هاي معرفي شده در زير لايه‌اي از گچ و خاك پنهان شده و خواندن آن را غيرممكن ساخته است.

با توجه به اهميت كتيبه مذكور در احتمال شناسايي دقيق تاريخ ساخت، باني و كاربري اصلي بنا در گذشته، واحد مرمت آثار پايگاه با هدف بازخواني كتيبه، در اولين مرحله كار، انجام پاكسازي و سامان دهي اتاق نام برده و مسير دسترسي به آن را، آغاز كرده است.

اين واحد در نظر دارد طي مستند‌نگاري علمي و دقيق از نقوش و كتيبه مذكور و بر اساس حروف برجاي مانده ، تا حد امكان، بازخواني كتيبه را ميسر سازد؛ در غير اين صورت اقدام به لايه برداري «گچ وخاك»، از روي كتيبه ذكرشده خواهد نمود.

بررسي تاريخي وتطبيقي ديوارنگاره اين اتاق كه درحال حاضر توسط واحد مذكوردر دست پژوهش است،‌ درشناسايي دوره تاريخي اين بنا قطعاً راه گشا خواهد بود

يزد فردا-- ايسنا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا