زمان : 31 Farvardin 1393 - 08:58
شناسه : 86226
بازدید : 8339
آخرین کورسوهای چیلونگری در اردکان آخرین کورسوهای چیلونگری در اردکان محمد دهستانی اردکانی

سالهاست که صدای پتک چلنگر در کارگاه محقر آخرین بازمانده از چلنگرهای اردکان گوش نواز مردمانی است که روزگاری دیارشان به رونق کسب و کار شهره عام و خاص بوده است. «عباس خادم الحسینی» این سالها با حرارتی که بر آهن تفتیده می دمد مکانی شده تا رهگذران و به ویژه میراث دوستان سرکی به داخل کارگاهش بیاندازند و  فرصت دیدن این حرفه را از دست ندهند. چلنگری که در گویش اردکانی به آن «چیلونگری»   گفته می شود دیرزمانی است که آخرین کورسوهای خود را می زند و دروانفسای تجدد و مدرنیته احتضار خود را به نظاره نشسته است. خادم الحسینی، از پدر مرحوم اخوان فرزان به عنوان استاد خود یاد می کند و از روزگارانی می گوید که به این حرفه روی آورده است.او ارزش کار خود را در بازیافت دورریزهای فلزی عنوان می کند که به اشیاء سخت حیاتی دوباره می بخشد. از هشت سالگی نزد استاد مرحوم  ” حسن حسین ” به شغلی روی می آورد که اکنون بعد از گذشت قریب  به نیم قرن ، ازمیان همه ۱۸ شاگردی که نزد استادش در اردکان کارآموخته اند ، تنها و تنها او بر آهن تفتیده می کوبد و به فلزسخت ، شکل می بخشد.

«عباس چیلونگر» ماده اصلی سوخت کوره خود را زغال سنگ معرفی کرد که از مشهد خریداری می نماید. او شلوغ ترین فصول کاری خود را فصل پسته ته کنی و زمستان ( به دلیل فروش لوله بخاری و …) می داند.

استاد عباس توقعاتی هم دارد و آرزو می کند: ای کاش میراث فرهنگی و دولت در ارائه جواز و بیمه و مسایل آن با این شغل ها که تقریبا رو به نابودی است بهتر رفتار می کرد!

علی سپهری اردکانی مؤسس اولین موزه مردم شناسی استان یزد در این خصوص معتقد است با توجه به اینکه اردکان از قدیم الایام بر سر شاه راه ابریشم و با توجه به مرکزیت آن حلقه اتصال شمال به جنوب و شرق به غرب  کشور بوده است، بنابراین همه این عوامل باعث شده بوده تا این شهر از یک بازار پررونقی برخوردار باشد. به طوریکه بزرگترین بازار مسقف در نواحی مرکزی ایران در اردکان شکل گرفت.این پژوهشگر می افزاید: واقع شدن اردکان بر سر راه تجار و کاروانیان باعث می شده تا عابرین در همین منطقه مایحتاج خود را تهیه کنند و وسایل مورد نیاز خود را در واقع از آخرین جایگاه آبادانی در عمق کویر مرکزی فراهم آورند.به گفته سپهری اردکانی در این بازار صنایعی بوده که پاسخگوی درخواستهای کاروانیان بوده است و کارگاه های چلنگر ی نیز از همین دسته بوده که در کنار کارگاه های چرم دوزی، جازدوزی، آهنگری، زنجیرسازی، منقل سازی،، قفون سازی و غیره از رونق خاصی برخوردار بوده است. وی البته چلنگری را از آهنگری متمایز می داند و می گوید: در چلنگری بیشتر وسایل ظریف از جمله قیچی، قندشکن،چکش، قندچین، انواع دوک،انواع قفل و کلید،کوبه در، گل میخ، چفت و پاچفت ساخته می شده در حالیکه در آهنگری وسایل حجیم شامل بیل، کلنگ، داس، اره، میخ دونه کاری،و نعل اسب تهیه می شده است که در اواخر تقریبا همه این موارد دریکدیگر ادغام شده بوده است.

کارگاه های چلنگری در بازار اردکان تا اواخر قاجاریه از جایگاه مناسبی برخوردار بوده ولی از این دوره به علت گسترش شهر و جایگزینی صنایع نوین رو به کاسی می گذارد. به طوریکه هم اکنون تنها 5کارگاه قدیمی آهنگری در اردکان باقی مانده که از این تعداد 3کارگاه کم و بیش فعال می باشد. با توجه به اینکه مشاغل سنتی جزء لاینفک میراث فرهنگی و  آداب و رسوم هرمرز و بومی محسوب می گردد انتظار می رود مسئولین شهرستان با برنامه ریزی سریع و اساسی در جهت حفظ  حرفه چلنگری اقدام جدی به عمل آورند.