یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیمقام معظم رهبری می فرمایند:
یك شرط اساسی آن است كه انگیزه‌های جناحی و حزبی، این شوراها را عرصه تاخت و تاز خود نكند و آن را از كار اصلی خود باز ندارد.
این شرط، به ویژه در گزینش شهرداران و دهیاران، اهمیت می‌یابد. ملاك این گزینش، باید امانت و دینداری، كفایت و كارآمدی، نجابت و حسن سلوك با مردم باشد.
دخالت جناح‌بندی‌ها و انگیزه‌های حزبی و گروهی و شخصی و طایفگی در این وظیفه مهم، زهر مهلكی است كه شوراها را از كار می‌اندازد و آن را كم سود و گاه زیانبخش می‌سازد.
در فهرست خدماتی كه شوراها به آن می‌پردازند، باید حفظ هویت و اصالت شهرها و روستاها و پایبندی به معماری اسلامی و ایرانی، و رعایت زیبایی و استحكام بناها، و ترویج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهای دین و اخلاق، و آسان‌سازی خدمت رسانی و عدالت و فراگیری در خدمات شهری و توسعه فضای سبز و اهتمام به سلامت محیط زیست، و توجه به نیازهای جانبازان و مصدومان جسمی، و نگاه عدالت گستر به محله‌ها و اشخاص محروم، و توجه ویژه به بانوان و نیز به جوانان، برجسته شود و همواره در مد نظر قرار گیرد
شوراهای اسلامی شهر به عنوان یکی از نمادها و مظاهر حقوق شهروندی بعد از چند دهه سرانجام در اسفندماه 1377 با فراز و نشیب‌های بسیار و تنگناهای سیاسی،اداری،مالی،فرهنگی و...شکل گرفت،اما طی دورهء اول با مشکلات فراوانی دست به گریبان بود.گاه معضلات درونی و گاهی فرایندهای بیرونی، گاهی تنگناهای قبل و بعد از شکل گرفتن زمانی چالش‌های ناشی از ساختار مدیریت شهری و زمانی چالش‌های سیاسی، اداری،سازمانی،حقوقی،اقتصادی و...این نهاد مردمی را آنچنان در کشمکش مجادلات قرار داد که عملا دستاوردهای موفقیت‌آمیز را به حد اقل تنزل داد
یکی از برجسته ترین ویژگی های شورای شهر ترسیم اهداف واحد و تلاش مشترک برای رسیدن به برنامه ها است؛ به گونه ای که به رغم آن که شورای شهر دربرگیرنده طیف های مختلف فکری و سیاسی است؛ هنگامی که پای منافع مردم و خدمت رسانی به شهروندان در میان باشد؛ تمامی اعضاء مواضع سیاسی خود را کنار می گذارند و فقط و فقط به کار خدمت رسانی به مردم همت می گمارند. اعضای شورای شهر باید این مسئله را به عنوان یک اصل پذیرفته و آن را سرلوحه ی کار خویش قراردهند. در شورای شهر دور هم جمع میشویم که مصائب و مشکلات شهر را از میان برداریم؛ نه این که آن جا را به یک صحنه برای جدال های سیاسی مبدل کنیم. در مجموع ،انسجام اعضاء یکی از مهم ترین رموز موفقیت شورای شهر است
در رأس معیارهایی که برای انتخاب شهردار وجود دارد؛ امانت داری و تعهد هست ؛ به این معنا که دنبال فردی باشیم که بتوانند با اطمینان کامل اموال مردم را به دست او بسپارند .دومین مؤلفه نیز تخصص و کاردانی شهردار هست؛ چون شهرداری جای آزمون و خطا نیست و فردی باید روی کار بیاید که از سوابقِ مفید و موفقی برخوردار باشد. لذا این مسئله بسیار مهم است که ما نباید برای انتخاب صرفاً تعهد فرد را در نظر بگیریم؛ تعهد و تخصص دو عنصر لاینفک مدیریت هستند و هرگز نباید نسبت به یکی آن ها غافل ماند.
مسئله ی دیگر مربوط به توان تصمیم گیری شهردار است؛ کسی که سکاندار این مسئولیت می شود باید قدرت بالایی در اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز شهر داشته باشد؛ تصمیم گیری در خصوص مسائل خطیری که بر عهده ی شهردار قرار گرفته مستلزم تجربه و سابقه ی تصمیم گیری فرد منتخب در گذشته است. اگر شهردار پیش تر در شرایط مشابهی بوده و موفق به اتخاذ تصمیمات مناسبی شده است؛ در موقعیت جدید نیز واهمه ای برای گذر از این مرحله نخواهد داشت.
البته این موضوع تنها مختص شهرداری نیست و حتی اعضای شورای شهر هم باید شجاعت و قدرت تصمیم گیری را داشته باشند؛
شهر اسلامي زيستگاه طبيعي و مدني مسلمانان است. از اين رو بايستي از هر لحاظ تامين كننده نياز هاي طبيعي و مدني ساكنين آن باشد. نياز هاي طبيعي هم شامل خواسته هاي روحي، رواني و زيبايي شناختي انسان ها مي شود و هم نياز هاي مادي و فيزيولوژيك را در بر مي گيرد. در یک نگاه شهر اسلامي محيطي معتدل بر پايه عدالت اسلامي است كه در آن آرامش روحي و رواني مردم توام با حفظ سلامت جسمي و رفاه مادي شهروندان است. در واقع شهر سالم، شهري است كه در آن مردم از هر لحاظ احساس امنيت مي كنند و تلاش مسولان شهري در آن معطوف به تقليل آلام مردم و رفع دغدغه هاي ايشان است. لازمه رسيدن به شهر اسلامي، رعايت صحيح تمام شرايطي است كه اسلام براي زندگي مومنانه توام با رفاه و آسايش مردم در نظر گرفته است.
اجراي اين اصول اسلامي نيازمند مديريت صحيح و هوشمندانه و به دور از هرگونه افراط و تفريط است. رهبر معظم انقلاب مسولان را به طراحي شهر آرماني اسلامي و تلاش در جهت تحقق كامل آن را فرا مي خوانند. بناي شهر آرماني اسلامي بعنوان مقدمه اي براي ايجاد جامعه آرماني و مدينه فاضله اسلامي ضرورتي انكار ناپذير است كه رهبر معظم انقلاب نيز بار ها بر آن تاكيد كرده اند. جمهوري اسلامي ايران بعنوان نمونه كامل و آرماني مردم سالاري ديني در جهان، بهترين جايگاه را براي ارائه و تاسيس شهر آرماني اسلامي دارا مي باشد. شهري كه مي تواند الگويي براي ساير شهر هاي جهان اسلام و حتي تمامي شهر هاي جهان باشد. تحقق ايده انسان كامل و رسيدن به اوج قله هاي ايمان و معنويت تنها با زيستن در چنين شهري امكان پذير خواهد بود. بنابراين ضرورت ايجاد شهر آرماني اسلامي رابطه مستقيم با اهداف عاليه اسلام در راستاي تربيت و پرورش انسان كامل الهي دارد. انجام اين مهم نيازمند عزم جهادي مديران شهري است. جهادي كه از سازندگي شهري آغاز مي شود و به جهاد بزرگ تر كه همانا ساختن انسان كامل الهي است ختم مي گردد.
لازم به ذکر است ويژگي های اساسي شهر اسلامي در دو حوزه1. نماد هاي بصري و جلوه هاي ظاهري در شهر و 2. محتواي شهر و برنامه هاي شهري مورد توجه قرار دارد كه هركدام را به تفصيل مورد بررسي قرار مي دهيم.
1- الف. نماد هاي بصري و جلوه هاي ظاهري در شهر
توجه به نماد هاي بصري و جلوه هاي ظاهري در شهر در بر دارنده اهميت پرداختن به شكل و چگونگي اجراي پروژه هاي عمراني و پارامتر هاي معماري شهري متناسب با فرهنگ ايراني- اسلامي شهروندان ايراني مي باشد.
تاكيدات مقام معظم رهبري بر نماد هاي بصري و جلوه هاي ظاهري در شهر – خصوصا در كلان شهر هاي ايراني- در بر دارنده اين مسئله است كه شهر بعنوان لباس تمدن بايد مملو از ظواهر و ارزش هاي تاريخي تمدن خود باشد. به معناي ديگر ظاهر بنا ها و هم نشيني عناصر فيزيكي شهر بايد بعنوان زبان مردم ساكن در آن عمل كند؛ به گونه اي كه ناظر بيروني از مشاهده شهر اسلامي درك شفاف و مشخصي از ارزش هاي تمدن ايراني- اسلامي ايرانيان بدست آورد. شهر در یک نگاه بايد نمونه اعلاي هنر و فرهنگ ايراني- اسلامي و سرشار از معنويت مومنانه نهفته در ارزش هاي ديني ايرانيان باشد به طوري كه آرامش روحي و سهولت زندگي متناسب با معيار هاي ديني و معنوي براي ساكنان آن فراهم گردد. شهر ايراني بايد نشان هويت و اصالت شهروندان خود باشد؛ هويتي كه از برقراري نسبت مناسب ميان هنر ايراني و معنويت اسلامي بدست مي آيد. اين شهر همچنين بايد به لحاظ شكل ظاهري آرامش و صلا بت رواني را براي ساكنين خود فراهم آورد.
مقام معظم رهبري در اين زمينه مي فرمايند: «در فهرست خدماتي که شوراها به آن مي‌پردازند بايد حفظ هويت و اصالت شهرها و روستاها، و پايبندي به معماري اسلامي و ايراني، و رعايت زيبايي و استحکام بناها، و ترويج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهاي دين و اخلاق، و آسان‌سازي خدمت‌رساني و عدالت و فراگيري در خدمات شهري و توسعه فضاي سبز و اهتمام به سلامت محيط زيست،...قرار گيرد.
در واقع نكات نهفته در بيانات ايشان را مي شود به طور خلاصه و به صورت زير ذكر كرد:
- حفظ هويت و اصالت شهرها و روستاها
- پايبندي به معماري اسلامي و ايراني
- رعايت زيبايي و استحکام بناها
- گسترش نمادهاي دين و اخلاق
- توسعه فضاي سبز
- توجه به محيط زيست
باید توجه داشت که ضرورت توجه به جلوه هاي بصري شهر می توان گفت: « شوراهاى شهرى در فعاليتهاى خود به مختصات «شهر اسلامى» توجه كرده و خدمات شهرى را در جهت تأمين اين مقصود به كار گيرند و بخصوص به معمارى و شهرسازى متناسب با حيات طيبهى اسلامى بطور كامل توجه كنند. در شهر اسلامى، عدالت در تقسيم خدمات شهرى، تأمين آرامش روحى و امنيت معنوى، ظهور و اعتلاى مظاهر اسلامى و انقلابى، عمران و آبادى و زيبايى، حفظ طبيعت و صفاى طبيعى، همه با هم بايد مورد توجه قرار گيرد.
با توجه به تاكيد دوباره مقام معظم رهبري در پيام هايي كه در دوره هاي سه گانه انتخابات شوراي اسلامي شهر و روستا داشته اند پيوند عميق انديشه هاي فرهنگي ايشان در مورد مسائل شهري با حوزه هاي چند گانه اقتصاد، سياست هاي داخلي و خارجي و ديگر وجوه حكومت داري را نشان مي دهد. بي ترديد شهر اسلامي، آن گونه كه مد نظر ايشان است، محل مناسبي براي رشد و توسعه يافتگيِ خواهد بود .
2- الف. محتواي شهر و برنامه هاي شهري
پس از پرداختن به نماد هاي بصري و جلوه هاي ظاهري در شهر لازم است تا به چيستي و چگونگي برنامه هايي بپردازيم كه بايد در كالبد زيبايي كه ساخته شده است اجرا گردد. چرا كه ظاهر زيبا و داشتن سخت افزار متناسب با اهداف ارزش هاي ايراني- اسلامي تنها بخشي از تابلوي زيبا و مترقي اي است كه براي شهر ايراني در نظر گرفته شده است. در واقع بدون توجه به اهميت هاي برنامه ريزي و روش هاي صحيح مديريتي در شهر نمي توان به دورنماي روشني از شهر اسلامي رسيد.
براين اساس لازم است تا عوامل مهم و تاثير گذار در برنامه ريزي شهري و نكات مهمي كه مقام معظم رهبري براي محتواي برنامه هاي شهري در نظر دارند را از متن سخنان ايشان استخراج كنيم تا معياري براي تدوين مناسب و كارآمد برنامه هاي شهري بدست آيد.
رهبر معظم انقلاب در مورد نكات مهمي كه لحاظ كردنِشان در برنامه هاي شهري ضرورت دارد مي فرمايند:«... ترويج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهاي دين و اخلاق، و آسان‌سازي خدمت‌رساني و عدالت و فراگيري در خدمات شهري...و توجه به نيازهاي جانبازان و مصدومان جسمي، و نگاه عدالت‌گستر به محله‌ها و اشخاص محروم، و توجه ويژه به بانوان و نيز به جوانان، برجسته شود و همواره در مد نظر قرار گيرد.
ايشان همچنين در جاي ديگري فرموده اند:« من هم روى اين موضوع تكيه مىكنم. از علم و فكر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده كنيد. هرچه مىتوانيد، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بيفزاييد و ذخيره عقلانى خود را تقويت كنيد تا بتوانيد كارها را انجام دهيد.»
مجموعه پارامتر هاي مدنظر رهبر معظم انقلاب در مورد محتواي برنامه ريزي شهري و جهت هاي مناسب برنامه هاي شهري را مي شود به صورت زير بيان كرد:
- ترويج فرهنگ نظم و قانون؛
-گسترش نمادهاي دين و اخلاق؛
- عدالت و فراگيري در خدمات شهري و نگاه عدالت گستر به محله هاي محروم؛
- توجه به نيازهاي جانبازان و مصدومان جسمي؛
- توجه ويژه به بانوان و جوانان؛
- توجه به گرايش هاي عقلاني در مديريت شهري؛
در واقع محتواي برنامه هايي كه قرار است در شهر اسلامي اجرا شود بايد متناسب با معيار هاي اسلامي- ايراني ودر مورد پديده هاي فرهنگي باشد. روح كلي اين برنامه بايد در مسير تحقق هرچه بيشتر معنويت اسلامي در سايه مفاهيمي چون عدالت اجتماعي در سايه گسترش نماد هاي ديني و اخلاقي باشد.
ساختار ظاهري و برنامه هاي مد نظر مديران شهري بايد به گسترش هر چه بيشتر قانون و قانون مداري در شهر اسلامي ياري برساند تا همه شهروندان ساكن در اين شهر بتوانند از مواهب نهفته در قانون به طور برابر و هماهنگ استفاده نمايند. در واقع تحقق توسعه پايدار به صورت كلان براي ايران اسلامي از مسير توسعه شهري مي گذرد. در اين نگاه توسعه شهري زمينه ساز محقق شدن توسعه پايدار ملي را فراهم مي آورد.
يكي ديگر از مهم ترين نشانه هاي برنامه ريزي موفق شمول گسترده برنامه براي همه شهروندان فارق از جنسيت آنها است. با توجه به اين كه جمهوري اسلامي ايران برآيند خواسته ها و محصول تلاش همزمانِ مردان و زنان ايراني است و با تكيه بر احترامي كه دين مبين اسلام براي جايگاه زن در اجتماع قائل است، همچنین با به وجود آوردن شرايط ويژه اي براي اين اقشار زمينه هاي مناسب براي فعاليت سالم اجتماعي را فراهم خواهیم آورد.
بخش دوم اين نوشته به «ويژگي هاي مدير و مديريت شهري» اختصاص دارد. پس مشخص كردن شكل و محتواي مناسب برنامه هاي شهري لازم است تا به ويژگي هاي مناسب مدير شهري وبه نحوه مديريت پرداخته شود.
ب. ويژگي هاي مدير و مديريت شهري
ضعف و ناكارآمدي نظام هاي سياسي و اداري را در دو مسئله اساسي مي توان جستجو كرد. در نظام هاي ناكارآمد يا نظام هاي با كارآمدي پايين در مرحله اول ممكن است با ضعف قوانين رو به رو باشيم. مسئله دومي كه به ناكارآمدي نظام هاي سياسي و اداري دامن مي زنند عدم اجراي صحيح قوانين مثبتي است كه پيش تر تنظيم شده اند.
مقام معظم رهبري در اين زمينه مي فرمايند:« عمده مشكلات ملتها - در هرجايى كه ملتها رنجى بردهاند - به خاطر اين بوده كه مسؤولانِ دلسوزى كه همّتشان فقط برطرف كردن مشكلات مردم باشد، در ميان آنها يا نبودهاند و يا كم بودهاند...
"اين سخنان مقام معظم رهبري ناظر بر ضرورت توجه مسولان به ارزش هايي است كه در حوزه مديريت هاي كلان و در كنار آن مديريت شهري در بطن ارزش ها و شعار هاي اصلي انقلاب اسلامي بوده اند. براي اينكه معيار مناسب در انتخاب و چگونگي فعاليت مديران شهري را بدست آوريم
دربارهى انتخاب مديريتهاى شهر و روستا توصيه مىكنم امانت و ديانت و كفايت اشخاص را ملاك گزينش قرار دهيد. رفاقتهاى شخصى و حزبى و ملاحظات سياسى به هيچ رو، نبايد مجوّز گزينش مديران فاقد ملاكهاى اصلى شمرده شود. به شهردار برگزيدهى خود كمك و فرصت دهيد و از او مسئوليت و پاسخ بخواهيد و در برابر كوتاهيها يا كجرفتاريها بىتفاوت نمانيد و به وظيفهى قانونى خود عمل كنيد. و اين همه را از جنجال و غوغاگرى كه امروز متأسفانه بعضى بجدّ، طالب آنند، دور نگهداريد.
این امر به خوبي نشانگر ويژگي هاي اصلي مديران شهري است. بر اساس اشاره اي كه ايشان در سخنراني هاي متعدد در مورد مديريت شهري ايراد كرده اند عرصه مديريت شهري در واقع عرصه خدمت صادقانه مديراني است كه برنامه هاي كارآمد اجتماعي براي اداره و سامان دادن به فضاي شهري دارند. اين عرصه نبايد به بستري براي نزاع هاي سياسي و امتياز گيري و امتياز دهي جناحي تبديل شود. هم چنين شرافت اسلامي و صداقت ديني در خدمت گذاري از مهم ترين ملاك هاي انتخاب مديريت شهري بايد باشد.
رهبر انقلاب اسلامي در جاي ديگري فرموده اند كه:« توصيه ديگر من اين است: همكارىاى را كه بحمداللَّه الان بين اعضاى شوراى شهر و همچنين بين شوراى شهر و شهردار وجود دارد، با همه نيرو حفظ كنيد. شهردار توجّه داشته باشد كه شوراى شهر ريشه اوست؛ شوراى شهر هم مديرى را كه انتخاب كرده، با همه وجود تقويت كند. با هم باشيد. شوراى شهر، شهردار را تقويت كند؛ چون سربازى است كه او را به وسط ميدان فرستاده است؛ بنابراين بايد پشت جبهه او را بهطور كامل داشته باشد. آن سرباز هم خود را از ريشه و اصل و پايه خود منقطع نداند؛ متّصل به آنجا و منبعث از آنجا بداند. اين، مجموعه واحد مديريّت شهرى است. البته در سازمان ادارى جمهورى اسلامى براى شوراى شهر قيمى معين نشده است؛ چون منتخب مردم است و شهردار را هم انتخاب مىكند و كارها را با همين روشهاى درست و شيوههاى سالم، پيشبينى و برنامهريزى مىكند و سپس انجام مىدهد.
در اين ميان يك نكته كاملا اساسي وجود دارد. مسئله اي كه عدم توجه كافي به آن در شوراي شهر اول مشكلات فراواني را به وجود آورد. نكته مهمي كه در سخنان مقام معظم رهبري نهفته است اهميت همكاري اعضاي شوراي شهر و شهردار بعنوان نماينده و به تعبير ايشان سرباز در جبهه شورا مي باشد. اصل مهمي كه تنها با لحاظ كردن صداقت در خدمت گذاري به جاي امتياز دهي و امتياز خواهي سياسي امكان تحقق دارد.
مجموعه توصيه ها و تاكيدات رهبر معظم انقلاب اسلامي در مورد ويژگي هاي مدير و مديريتي شهري را مي شود در چند مورد و به صورت زير خلاصه كرد:
- همکاري مبتني بر منطق و قانون؛
- حل مشکلات: دين داري، امانت داري، نگاه علمي، روحيه خدمت رساني، عدالت خواهي، دوست داري مردم، سلامت اخلاقي و مالي مديريت هاي مختلف شهري؛
- تسهيل مراجعات مردم و تسريع کارشان، تکريم مردم و اعتماد سازي= چهار شاخص مهم؛
- لزوم ارتباط مسئولان شهري با مردم؛
- مبارزه با فساد در داخل و بيرون شهرداري؛
- تاثيرناپذيري از نفوذ ثروت مندان و جاذبه ثروت؛
- رعايت دقيق قوانين و عدم تخطي با حيله هاي شبه قانوني؛
- آلوده نشدن به اسراف و هدر ندادن بيت المال با سفرهاي غيرلازم و سفرها و مراسم غيرلازم؛
- تفاهم و همدلي اعضاي شورا؛
- دوري از منازعات جناحي و سياسي؛
- آشنايي کامل با وظايف قانوني تا وعده آن چه را که قادر به آن نيستند ندهند و مردم را مايوس نکنند؛
مطمئنا لحاظ كردن همه وجوه انديش و توصيه هاي رهبر معظم انقلاب اسلامي در مسائل مربوط به مديريت شهري مي تواند دورنماي روشني را در سطوح شهري و ملي براي شهروندان ايراني فراهم آورد.
تطبیق با شما مردم عزیز ...