یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
آزادسازی سهام عدالت چه عواقبی خواهد داشت؟
یزدفردا: مشاور رئیس سازمان خصوصی‌سازی دو عامل را به عنوان مزیت‌های نگه‌داشتن سهام عدالت با وجود آزادسازی معرفی می‌کند. او می‌گوید نگهداری سهام عدالت برای دارندگان دو مزیت مهم به همراه خواهد داشت؛ یکی امکان بهره‌مندی از سود سالانه و دیگری بهره‌برداری از افزایش ارزش سهام عدالت.سود سهام عدالت مشمولان را آنطور که باید راضی نمی‌کند. همین موضوع باعث شده خیلی‌ها دنبال فروش سهام عدالت باشند. اتفاقی که فعلا عملی نیست و باید منتظر تصویب مجلس و ابلاغ لایحه آزادسازی سهام عدالت بمانیم. عواقب سنگین آزادسازی سهام عدالت باعث شده تصمیم‌گیری در این مورد سخت‌تر شود. این عواقب هر کدام می‌تواند به عنوان یک عامل برای جلوگیری از آزادسازی سهام عدالت به حساب بیاد. در این گزارش سراغ نقاط مثبت و منفی آزادسازی سهام عدالت رفته‌ایم تا ببینیم آیا آزادسازی سهام عدالت کار درستی است یا نه؟ اگر این اتفاق افتاد ما چه واکنشی باید به آزاد شدن خرید و فروش سهام عدالت نشان بدهیم؟
چرا آزادسازی سهام عدالت کار اشتباهی است؟
آزادسازی سهام عدالت اصلا کار سختی نیست. طوری که مدیر نظارت بر بازار شرکت بورس می‌گوید هم اکنون بستر‌های لازم برای آزادسازی سهام عدالت مهیا شده و جای نگرانی نیست. به عبارتی سهام عدالت از نظر فنی هیچ مشکلی ندارد و در صورت تصویب مجلس سازمان خصوصی‌سازی و شرکت بورس می‌توانند خرید و فروش سهام عدالت را آزاد کنند، اما عوامل دیگری مانع انجام این کار می‌شوند. عواملی که بیشتر به اتفاقات بعد از آزادسازی سهام عدالت مربوط می‌شوند.
هجوم مردم برای فروش و پایین آمدن ارزش سهام عدالت
آنطور که مشاور رئیس سازمان خصوصی‌سازی می‌گوید ارزش روز سهام عدالت از ۱۳ سال پیش تا حالا پنج برابر شده است. جعفر سبحانی می‌گوید مشمولانی که در زمان شروع توزیع سود یک میلیون تومان سهام عدالت داشته‌اند ارزش سهام‌شان به حدود پنج میلیون تومان رسیده است. حالا زمانی را تصور کنید که اقشار کم‌درآمد جامعه بتوانند با فروش سهام عدالتشان پنج میلیون تومان پول به دست بیاورند. اینجاست که افراد زیادی سهام عدالت خود را به فروش می‌گذارند و این افزایش ناگهانی عرضه سهام عدالت باعث پایین آمدن ارزش آن خواهد شد. به عبارت با این اتفاق مشمولان سهام عدالت باید با ارزش پنج میلیون تومانی سهام عدالتشان خداحافظی کنند.
مهدی پارچینی، مدیر نظارت بر بازار شرکت بورس با پیش بینی هجوم مردم برای فروش سهام عدالت به محض آزادسازی می‌گوید جلوگیری از هجوم مردم برای فروش سهام به محض آزادسازی، نیازمند فرهنگ‌سازی از قبل در بین جامعه است.
ورود ۱۴۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار و افزایش نرخ تورم
ارزش کل سهام عدالت در حال حاضر مبلغی در حدود ۱۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این مبلغ بزرگ هم‌اکنون در اختیار دولت است و وارد بازار نشده. حالا زمانی را تصور کنید که با آزادسازی سهام عدالت رقمی معادل ۱۴۰ هزار میلیارد تومان پول وارد بازار شود. اینجاست که باید منتظر اثرات ورود این سرمایه به بازار روی شاخص‌هایی مثل تورم و نقدینگی باشیم. افزایش نقدینگی در بین اقتصاددان‌ها یکی از عوامل اصلی بالا رفتن تورم در نظر گرفته می‌شود.
محمود شکری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید آزادسازی خرید و فروش سهام عدالت پول جدیدی به جامعه تزریق و نقدینگی را افزایش می‌دهد که این موضوع سبب افزایش تورم می‌شود و قابل کنترل نیست، بنابراین در شرایط کنونی باید با احتیاط در این باره تصمیم گرفت.
سهام عدالت از دست گروه‌های کم‌درآمد خارج می‌شود
تا به حال به فلسفه وجودی سهام عدالت فکر کرده‌اید؟ این پروژه برای سهیم کردن دهک‌های پایین جامعه در کارخانه‌ها و شرکت‌های دولتی بود. به این صورت که دولت سهام شرکت‌ها را در اختیار اقشار کم‌درآمد جامعه گذاشت تا با فعالیت این شرکت‌ها سالانه یک مبلغ به عنوان سود سهام عدالت در اختیار این گروه‌ها قرار بگیرد. حالا با آزاد شدن خرید و فروش سهام عدالت، این پؤوزه به کلی کارایی خود را از دست خواهد داد، چراکه معلوم نیست چه کسانی سراغ خرید سهام عدالت بروند و این مورد باعث می‌شود گروه‌هایی با درآمد بالا صاحب سهام عدالت شوند. سهام عدالتی که قرار بود سرمایه‌ای برای اقشار کم‌درآمد باشد!
گروه‌های مشمول سهام عدالت، سود سالانه‌شان را از دست می‌دهند
مورد دیگری که باید درباره آزادسازی سهام عدالت در نظر داشت این است که اقشار کم‌درآمد در حال حاضر می‌توانند سالانه از سود عملکرد شرکت‌ها استفاده کنند و نقش یک درآمد هرچند کوچک، اما طولانی مدت و دائمی را برای آن‌ها دارد. با این وجود در صورت آزادسازی سهام عدالت و فروش آن توسط گروه‌های کم‌درآمد، سهام عدالت کارایی خود را از دست داده و به یک یارانه لحظه‌ای تبدیل می‌شود. بعید به نظر می‌رسد مشمولان سهام عدالت بتوانند با پنج میلیون تومان سرمایه‌گذاری بهتری نسبت به سود سهام عدالت داشته باشند.
چرا آزادسازی سهام عدالت اجتناب ناپذیر است؟
آزادسازی خرید و فروش سهام عدالت با همه عواقب و نقاط منفی که دارد، بالاخره باید اتفاق بیافتد. چراکه تصمیم‌گیرنده نهایی صاحبان سهام عدالت هستند و باید اختیار خرید و فروش سرمایه‌شان را داشته باشند. در حال حاضر ۱۳ سال است که دولت کفالت ۵۰ میلیون نفر مشمول سهام عدالت را در مدیریت سرمایه آن‌ها بر عهده گرفته. مسئولان سازمان خصوصی هم معتقد هستند که آزادسازی سهام عدالت حق مالکیت را به مشمولان سهام عدالت بازمی‌گرداند.
سید جعفر سبحانی مشاور رئیس سازمان خصوصی‌سازی سال گذشته از آزادسازی سهام عدالت در آینده نزدیک خبر داده و گفته بود لایحه آزادسازی سهام عدالت به مجلس ارسال شده، اما همچنان مجلس در مورد این لایحه تصمیم‌گیری نکرده است. سبحانی با انتقاد از معطلی ۱.۵ ساله لایحه آزادسازی سهام عدالت در مجلس می‌گوید تا تعیین تکلیف این لایحه ما نمی‌توانیم کار خاصی در مورد آزادسازی سهام عدالت انجام دهیم.
بهترین کار در صورت آزادسازی سهام عدالت چیست؟
سهام عدالت خود را نفروشید! این توصیه‌ای است که مشاور رئیس سازمان خصوصی به مشمولان می‌کند. هرچند صاحبان سهام عدالت اگر بخواهند هم نمی‌توانند سهام عدالتشان را بفروشند، با این وجود سید جعفر سبحانی دو عامل را به عنوان مزیت‌های نگه‌داشتن سهام عدالت با وجود آزادسازی معرفی می‌کند. او می‌گوید نگهداری سهام عدالت برای دارندگان دو مزیت مهم به همراه خواهد داشت؛ یکی امکان بهره‌مندی از سود سالانه و دیگری بهره‌برداری از افزایش ارزش سهام عدالت. کما اینکه در چند سال اخیر، هم سود سهام عدالت و هم ارزش سهام عدالت، روند افزایشی داشته است.
آنطور که مسئولان سازمان خصوصی‌سازی می‌گویند کل مشمولان و دارندگان سهام عدالت، حدود ۴۹میلیون و ۲۰۰هزار نفر بوده که از این تعداد، حدود ۴٫۲میلیون نفر از مشمولان فوت کرده‌اند و حدود شش میلیون نفر هم جزو دهک یک و دو جمعیت یعنی افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند. شاید این احتمال باشد که آزادسازی معاملات سهام عدالت از دهک یک و دو آغاز شود، ولی باید منتظر تصویب لایحه توسط مجلس و ابلاغ آن بمانیم.