یزدفردا

 

 

پهلوان حاج سیدحسن رزاز و حاج محمدصادق بلورفروش

 

 

 

خان حاکم دست هایش را روی شکم برآمده اش به همدیگر قفل کرده بود و در حال راه رفتن با انگشت های کلفتش روی آن می کوفت. متفکرانه در طول تالار قدم می زد و پس از هر چند قدم می ایستاد و با دستهایش، چانه پهنش را می خاراند و به پهلوان باشی، چپ چپ نگاه می کرد و دوباره شروع به قدم زدن می نمود. بالای تالار که رسید سر جایش ایستاد، سرش را بلند کرد و رو به پهلوان گفت:

 

«خب حالا میگی که چی؟ آقا حرمت داره، آقا بزرگواره، آقا ساداته این حرفها همش به جای خود، اما باید تکلیف پهلوان پایتخت معلوم بشه یا نه؟ خب هر چه که باشد، آقا پهلوانه و باید کشتی بگیره، تعارف هم نداره این که حاج محمدصادق حاضر نمیشه با آقا کشتی بگیره معنی نداره. بالاخره این دو نفر باید با هم کشتی بگیرن تا تکلیف معلوم بشه از همه این حرفها گذشته، این نظر حضرت والاست ایشان وقت تعیین کرده اند و فرموده اند که باید حاج سیدحسن رزاز و حاج محمدصادق بلورفروش دو پهلوان بزرگ ایران، عصر عید نوروز مقابل شاه کشتی بگیرن

 

پهلوان یداله که پهلوان باشی ⁽¹⁾ دربار شاه بود، با دستپاچگی گفت: «بله قربان متوجه فرمایشهای شما هستم. ما هم همه سعی مان را کردیم، ولی این دو نفر حاضر به کشتی نیستند

 

خان حاکم با بی حوصلگی گفت:

 

«خب چی میگن؟

 

پهلوان باشی گفت: «قربان همین هفته قبل برای چندمین بار با حاج محمدصادق صحبت کردم و بهش گفتم، پهلوان شما بالاخره باید با حاج سیدحسن کشتی بگیری تا تکلیف پهلوان پایتخت معلوم بشه، مردم کشتی نگرفتن شما را به حساب ترس میذارن میگن حاج محمدصادق از سیدحسن رزاز می ترسه که حاضر نمیشه با او کشتی بگیره

 

خان حاکم گفت: «خب، خب چی گفت؟

 

«قربان آنقدر عصبانی شد که من نزدیک بود از ترس قالب تهی کنم; بعد هم گفت:

 

«حاج سیدحسن رزاز باعث افتخار و سربلندی پهلوانان ماست. همه عزت و بزرگی ما از آقاست. ایشان علاوه بر مقام جهان پهلوانی، در تقوی و جوانمردی و فضیلت سرآمد روزگار هستند. او مثل اجداد طاهرینش پاک است، هیچکس به خاطر ندارد که آقا ذره ای از راه تقوی و جوانمردی دور شده باشد. ایشان سرور ما هستند. مردم هر چه می خواهند بگویند. من حاضر نیستم به خاطر مقام پهلوان پایتختی به اولاد پیغمبر ذره ای بی احترامی بشود.

 

روز بعدش به سراغ حاج سیدحسن رفتم و گفتم:

 

«آقا همه جا پیچیده که حاج محمدصادق بلورفروش پهلوان اول مملکته تا وقتی که شما حضور دارید، حاج محمدصادق چه کاره است که مقابل شما عرض اندام بکنه. باید تکلیف این کشتی را روشن بکنید، باید آنچنان حاج محمدصادق را جلوی همه به زمین بزنید و از سکه بیندازید تا دیگر کسی جرات نکند از این حرفها بزند.

 

خان حاکم که برق خوشحالی در چشمانش می درخشید، پرسید:

 

«خب حاج سیدحسن چی گفت؟

 

«هیچی قربان، نگاه بی تفاوتی به من انداخت و گفت: یداله تو پهلوان باشی هستی و نان دربار را میخوری; اما من نانخور کسی نیستم. من نان بازویم را می خورم و حاضر نیستم، برای مقام پیش کسی سر خم کنم. دیگه اون روزهایی که پادشاهان ظالم، جوانمردان این مملکت را برای تصاحب مقام جهان پهلوانی به جان یکدیگر می انداختند گذشته

 

من به خاطر اسم و رسم حاضر نیستم، مردی مثل حاج محمدصادق بلورفروش را از سکه بیندازم. حاجی آدم با تقوا و خداشناسی است. او مایه سربلندی پهلوانان ما است. من با او کشتی نمیگیرم

 

خان حاکم در حالی که چانه اش را می خاراند گفت:

 

«عجب پس این دو نفر با هم دست به یکی کرده اند تا حرف ما را بشکنند.

 

و دوباره دستهایش را روی شکم بزرگش در هم قفل کرد و با انگشتهایش روی شکمش ضرب گرفت. چند بار طول سالن را رفت و برگشت و همینطور که قدم می زد، گفت:

 

«بالاخره باید فکری کرد. تو پهلوان باشی درباری، هر طوری شده باید راهی پیدا کنی که آن دو نفر را مجبور کنی تا با هم کشتی بگیرند.

 

حاج سیدحسن خیلی بین مردم محبوب شده، برای خودش دم و دستگاه و بروبیایی راه انداخته. یه خورده فکرت را به کار بینداز، صحبت سر کشتی و نقل پهلوانی که نیست مردم شهر آن قدر که حاج سیدحسن رزاز را قبول دارند، حاکم تهران و دستگاه دولت و زبانم لال پادشاه مملکت را هم قبول ندارند. آخه من نمی دانم، این آدم یک لاقبا چه جوری قاپ مردم را دزدیده و تو دل دوست و دشمن جا باز کرده؟ پیر و جوان روی اسمش قسم می خورند. شنیدم هر کسی، هر کار و گرفتاری که داره، یک راست میره سراغ اون و این آدم به تنهایی همه این مشکلات را حل میکنه. دیگه کم کم باید در نظمیه و دستگاه دولت را تخته کنیم و مملکت را دو دستی تحویل آقا بدهیم. به حرف هیچکس هم توجه نداره، به دستگاه دولت و شاه هم که کمترین توجهی نمیکنه. ممکنه فکرهایی توی کله اش باشه.

 

این آدم برای دولت خطرناکه میفهمی چی میگم؟ برای همین هم باید او را از میدان به در کرد. باید هر طور شده پیش مردم بی اعتبار بشه. تو باید کاری بکنی که حاج محمدصادق با او کشتی بگیره و او را شکست بده تنها راه ممکن همینه، متوجه شدی؟

 

پهلوان باشی با چاپلوسی گفت:

 

«قربان من فکر خوبی دارم. صبح روز جمعه، تو زورخانه نوروزخان جشن گل ریزانه ⁽²⁾ .پهلوان رزاز از حاج محمدصادق و نوچه هاش هم دعوت کرده تا برای ورزش به زورخانه نوروزخان بروند. فرصت خیلی خوبیه حتما کار به کشتی هم میرسه. اگه خان حاکم آن روز به زورخانه تشریف بیاورند، شاید بتوانیم آنها را رو در روی هم قرار بدهیم و به کشتی گرفتن مجبورشان کنیم. برای این کار مرشد خیلی خوب میتونه به ما کمک بکنه.

 

خان حاکم فکری کرد و گفت:

 

«فکر خوبیه، ولی تو اول باید با مرشد حرف بزنی و او را آماده کنی. من هم روز جمعه به زورخانه میام

 

صبح روز جمعه، در زورخانه نوروزخان غوغایی بر پا بود. بوی اسپند و کندر فضای زورخانه را پر کرده بود. پهلوانان و نوچه هایشان دسته، دسته به زورخانه می آمدند. صدای ضرب و سلام و صلوات تا زیر بازارچه به گوش می رسید و توجه مردم را به خود جلب می کرد. در بازارچه پامنار زندگی به آرامی جریان داشت. دکان داران و مشتریان به داد و ستد مشغول بودند. سبزی فروش ها و میوه فروش های دوره گرد، با آوازی زیبا جنسهای خود را معرفی می کردند. زنهای محله زنبیل به دست با چادر و روبند مشغول خرید روزانه و چانه زدن با فروشنده ها بودند. ورود کالسکه خان حاکم به بازارچه در حالی که فراشهای چماق به دست حکومتی در جلو و عقب کالسکه می دویدند و راه را باز می کردند، آرامش بازارچه را بر هم زد. فراشهای خشن حکومتی هر چه را که در مسیر کالسکه قرار داشت به کنار می انداختند و چرخ چی ها و فروشندگان دوره گرد از ترس ضربات چماق با سر و صدا هر یک به طرفی می گریختند. همه می خواستند بدانند که خان حاکم این وقت روز برای چه به بازارچه پامنار آمده است. مغازه ها تعطیل شده بود. دکان داران و چرخ چی ها و مردم کوچه و بازار همه ایستاده بودند و با نگاهشان مسیر عبور کالسکه را تعقیب می کردند. کالسکه در انتهای بازارچه مقابل زورخانه ایستاد. مرشد کوچیکه در سردم ⁽³⁾ نشسته بود و آتشدان را مقابل ضربش گرفته بود و آن را گرم می کرد و آهسته ضرب می گرفت و از ورزشکارانی که وارد زورخانه می شدند، با ضرب و صلوات استقبال می کرد. آن روز مرشد دوبار بر زنگ زورخانه کوفته بود، یک بار برای پهلوان حاج سیدحسن رزاز و یک بار برای پهلوان حاج محمدصادق بلورفروش. هنوز ورزشکاران داخل گود نشده بودند. چند نفری با چای و شیرینی از مردم پذیرایی می کردند. گروهی از ورزشکاران در کنار گود با حرکات نرمشی خود را گرم می کردند و عده ای دیگر سنگ ⁽⁴⁾ می گرفتند.

 

خاک کف گود را با سنگ غلطان ⁽⁵⁾ کوبیده و آب پاشی کرده بودند. صدای ضرب و زنگ بلند شد و فریاد مرشد زیر سقف زورخانه پیچید. خوش آمدید، صفای قدمتان

 

همه نگاه ها به سمت در برگشت. خان حاکم بود که با گروهی از فراشان و نگهبانان خود وارد زورخانه شد و پس از خوش و بش کردن با مرشد و ورزشکاران روی سکوی مقابل سردم نشست. ورود ناگهانی خان حاکم تعجب ورزشکاران را برانگیخته بود. بعضی ها سعی می کردند مراقب رفتار و حرکات خود باشند و عده ای دیگر فرصت خوبی برای خودنمایی پیدا کرده بودند، با اشاره مرشد ورزش شروع شد. پهلوانان و ورزشکاران به ترتیب کسوت و مقام ورزشی وارد گود شدند و در جای خود ایستادند. پهلوان باشی هم داخل گود شد، مرشد به علامت احترام و مقام پهلوانی او دوبار بر زنگ کوفت و با شدت ضرب را به صدا درآورد. پهلوان باشی، خاک کف گود را بوسید و روبروی مرشد ایستاد.

 

حاج سیدحسن رزاز با قامت بلند و اندام ورزیده و موزون زیر سردم و روبروی پهلوان باشی ایستاده بود و حاج محمدصادق بلورفروش هم با قد نه چندان بلند، اما پیکر تنومند و ورزیده کنار دست او بود.

 

پهلوان باشی رو به حاکم کرد و گفت:

 

«حضرت حاکم اگر اجازه بفرمایید، بنده به حکم اینکه پیرمرد هستم و افتخار مقام پهلوان باشی دربار را دارم با اجازه شما کارها را تقسیم کنم.

 

خان حاکم در حالی که سعی می کرد، شکم گنده اش را هر چه بیشتر جلو بدهد، بادی به غبغب انداخت و گفت:

 

«شما صاحب اختیارید پهلوان هر کاری که صلاح می دانید، بکنید.

 

بعد هم پهلوان باشی گفت:

 

«پس با اجازه بزرگترهای مجلس، شنا را جد سادات، پهلوان دوران حاج سیدحسن بروند که چابک هستند و ورزیده. میل را هم پهلوان بزرگ زمان ما حاج محمدصادق بگیرند که تناور و قدرتمند هستند و سرپنجه های قوی دارند. پا را هم من میزنم که پیرمرد هستم و کم قوت بعد هم به شدت خندید.

 

حاج سیدحسن و حاج محمدصادق نگاه معنی داری به هم کردند و لبخند کمرنگی بر لبانشان نقش بست.

 

پهلوان باشی رو به حاج سیدحسن کرد و گفت:

 

«پهلوان یا علی پس چرا معطلی؟

 

حاج سیدحسن به میان گود آمد، تخته شنا را وسط گذاشت و زانو زد و از همه رخصت طلبید. سایر پهلوانان هم زانو زدند و به ضرب و آواز مرشد گوش سپردند. مرشد کوچیکه، با سرانگشتانش آهسته ضرب می گرفت و اشعار حماسی می خواند:

 

خوشدل نشوی از آنکه عنوان داری

 

یا آن که نژاد از کی ⁽⁶⁾ و ساسان داری

 

بایست برهنه همچو شمشیر شوی

 

تا جوهر خویش را نمایان داری

 

مرشد طلب صلوات کرد و با بلند شدن صدای صلوات پهلوانان به روی تخته شنا قرار گرفتند و ورزش شروع شد.

 

مرشد هماهنگ با حرکات پهلوان ضرب را به صدا در می آورد و با اشعار حماسی ورزشکاران را تحریک می کرد.

 

در زورخانه جای خالی برای نفس کشیدن هم باقی نمانده بود. دور تا دور گود جمعیت برای دیدن پهلوانان از سر و کول هم بالا می رفتند.

 

جمعیت زیادی هم دو در زورخانه پشت هم ایستاده بودند. پهلوان با چالاکی غیرقابل وصفی شنا می رفت و گاهی زیر چشمی به حاج محمدصادق نگاه می کرد. شنا رفتن پهلوان از شمارش گذشته بود. بعضی ها زانوان را بر زمین گذاشته بودند.

 

و دور از چشم دیگران آهسته از زیر شنا رفتن در می رفتند. دیگر مرشد هم خسته شده بود و از توان افتاد بود. پهلوان از روی تخته شنا بلند شد. بعد از شنا نوبت خم گیری و نرمش بود. پهلوان برای مرشد طلب صلوات کرد و شنا به پایان رسید.

 

به اشاره مرشد، ورزشکاران به سراغ میلها رفتند و هر یک میلی را به تناسب قدرت خود برداشتند. پهلوان باشی به کناره گود رفت و بزرگترین و سنگین ترین میلهای زورخانه را برداشت و مقابل حاج محمدصادق قرار داد و در حالی که به حاج حسن نگاه می کرد با کنایه گفت:

 

«گرز خورند پهلوان یا علی پهلوان

 

حاج محمدصادق میلها را به دست گرفت و پس از کسب رخصت از مرشد شروع به گرفتن میل کرد. این حرکت هم به پایان رسید.

 

 

حرکتهای ورزشی به ترتیب انجام می شد، سرآخر پهلوان باشی پا زد و بعد از چرخیدن ورزشکاران، با دعای پهلوان باشی ورزش به پایان رسید.

 

پهلوان باشی رو به مرشد و خان حاکم کرد و گفت:

 

«اختیار مجلس با بزرگترها است، حضرت حاکم بفرمایید که چه بکنیم

 

خان حاکم هم در حالی که خود را باد کرده بود گفت:

 

«پهلوان دیگه بهتر از این نمیشه، همه پهلوانان و بزرگان جمع هستند کشتی بگیرید تا ما هم تماشا کنیم.

 

پهلوان باشی هم بی معطلی گفت: «یا علی ناز جان پهلوان حاضر حاج محمدصادق کشتی دور بگیرند و بدون فاصله مرشد، شروع به خواندن گل ⁽⁷⁾ کشتی کرد:

 

آنیم که پیل بر نتابد لت ما

 

بر چرخ زنند نوبت دولت ما

 

گر در صف ما مورچه یی گیرد جای

 

آن مورچه شیر گردد از صولت ما

 

صدای ضرب و اشعار مرشد، همه را به هیجان آورده بود. تماشاچیانی که بالای گود، روی سکوها نشسته بودند، به شوق آمده بودند و از شدت هیجان به خود می پیچیدند.

 

حاج محمدصادق بلورفروش با پیکر تنومند و اندام ورزیده خود که چون کوهی محکم و استوار بود، به میانه میدان آمد، از مرشد طلب رخصت کرد و در میانه گود ایستاد و گفت:

 

«از سر شروع می کنیم، هر کس که کشتی می خواهد بسم الله

 

یکی از ورزشکاران جوان به میانه میدان آمد. پهلوان باشی به وسط گود آمد و دست پهلوان جوان را در دستهای حاجی گذاشت و کشتی شروع شد. تازه دو پهلوان سرشاخ شده بودند که حاجی براحتی، تعادل پهلوان جوان را بر هم زد و او را بر زمین کوفت.

 

پهلوانان یک به یک جلو می آمدند و هر یک با فنی به زمین می خوردند. هیچکس تاب مقاومت در برابر قدرت حاج محمدصادق و مهارت بی مانند او در به کار بردن فنون کشتی را نداشت. خان حاکم از خوشحالی یک لحظه در جای خود بند نبود، دیگر نمی توانست خوشحالی خود را پنهان کند و بشدت حاجی را تشویق می کرد.

 

به جز حاج حسن رزاز کسی باقی نمانده بود. حاج سیدحسن آرام در جای خود ایستاده بود و سر به زیر داشت.

 

با اشاره پهلوان باشی، مرشد با صدای بلند گفت:

 

«دو پهلوان، دو دلاور، ناز جان هر دو پهلوان

 

حاج سیدحسن نگاهی با معنی به مرشد انداخت و به میان گود آمد. دو پهلوان رو در روی هم ایستادند و به چشمهای هم خیره شدند. بعد به رسم کشتی پهلوانی، هر دو برای کشتی فرو کوفتند. هر دو پهلوان زانوان خود را بر زمین نهادند، دست های راست را در هم گره کردند و به رسم مچ گرفتن پهلوانان، آرنجها را بر زمین گذاشتند و رخ در رخ یکدیگر بر کنده زانو نشستند. شور و اشتیاق در زورخانه موج می زد. خان حاکم با هیجان دستهایش را به هم می مالید و به مرشد اشاره می کرد.

 

مرشد با شور و هیجان فراوان ضرب می گرفت و گل کشتی می خواند:

 

به کشتی گرفتن نهادند سر

 

گرفتند هر دو دوال کمر

 

دو نیزه، دو بازو، دو مرد دلیر

 

یکی اژدها و دگر نره شیر

 

دو پهلوان بشدت دستهای هم را می فشردند و در حالی که گره در ابرو انداخته بودند، به چشمهای هم زل زده بودند و به رسم کشتی پهلوانی هر دو پشت دست هم را بوسیدند. مرشد با حرارت فراوان همچنان می خواند:

 

اول به قوس و میان کوب به هم کنند آهنگ

 

دوم به رکبی و تو شاخ بفکنند پلنگ

 

سوم به زیرکشی، دست در مخالف و لنگ

 

به چارم ار نبود اژدر و مجال درنگ

 

کند به خاک و را، کنده ناگهان کشدا

 

دو پهلوان، دو زبردست کوفتند به هم

 

دو گرد از پس کشتی نهاده روی علم

 

نه آن زیادتر از این، نه این هم از آن کم

 

که تا نهند به زخم خیال خود مرهم

 

هر آنکه فتح کند، سر به آسمان کشدا

 

ناگهان حاج محمدصادق، دست از دست پهلوان رزاز خارج کرد، دستهایش را بر سینه گذاشت و سرخم کرد و زانوان حاج حسن را بوسید و فریاد زد: مرشد

 

از صدای خشمگین حاج محمدصادق، مرشد خاموش شد. سکوت همه زورخانه را فرا گرفته بود. پهلوان حاج محمدصادق با صدای بلند و با آهنگ مرشد، شروع به خوانده کرد:

 

حریف طبع به گل کشتی ام زبان کشدا

 

همیشه دامن طبعم در این میان کشدا

 

خوش آن که مدح ز ساقی کوثرم کشدا

 

مراست میل به صلوات خاص پیغمبر

 

محمد آنکه فلک پاس آسمان کشدا

 

صدای صلوات جمعیت، دیوارهای زورخانه را به لرزه درآورد. بار دیگر پهلوان بلورفروش رو به مرشد کرد و گفت:

 

اول به نبوت خاتم الانبیاء دوم به ولایت علی مرتضی، سوم به رخصتی پهلوان حی و حاضر. مزد استاد، ناز جان پهلوانان، مزد دست کهنه سوار، سربلندی دین مبین اسلام، خدا را سجود، پیران را عزت، جوانان را قدرت، تیغ پادشاه حقیقی اسلام برا، نسل سادات زیاد، دشمن سادات فنا، برای سلامتی پهلوان دوران، حاج حسن رزاز صلوات

 

جمعیت بار دیگر صلوات فرستادند. پهلوان وسط گود ایستاده بود و چشمهایش را در صورت یک، یک ورزشکاران و پهلوانان می دواند و با چهره برافروخته و صدای خفه رو به مرشد فریاد زد:

 

«مرشد چهل سال است که در زورخانه ها از دهان کهنه سواران شنیده ایم که شکسته باد آن دستی که بخواهد به روی سادات بلند شود. پهلوانی به قدرت و قوت نیست، به جوانمردی و افتادگی است. آقا استاد و بزرگتر همه ما هستند من خاک پای آقا هستم. چه کسی جسارت دارد که مقابل این اولاد علی، علیه السلام، که در تقوا و پاکدامنی مثل و مانند ندارد، عرض اندام کند. هنوز به خاطر ندارم که ایشان بدون وضو به کوچه و خیابان آمده باشند. من هیچوقت به خود اجازه نمی دهم، خدمت ایشان کوچکترین جسارتی بشود.

 

از میان جمعیت، پیرمردی بلند شد و با چشمان اشک آلود گفت:

 

آفرین پهلوان، آفرین امروز جوانمردی و افتادگی را به همه نشان دادی. این کار تو برای جوانترها درس بزرگی بود. خدا حفظت کند

 

دو پهلوان سر و صورت یکدیگر را بوسیدند و ورزشکاران با سلام و صلوات از گود بیرون آمدند. جمعیت پشت سر هم صلوات می فرستادند. خان حاکم از عصبانیت خونش به جوش آمده بود. با ناراحتی از جایش بلند شد و بدون خداحافظی زورخانه را ترک کرد.

 

× × ×

 

عید نوروز نزدیک می شد. شادی و نشاط از در و دیوار شهر موج می زد. در بازارچه ها همه جا نقل و شیرینی پخش می کردند. مغازه ها پر زرق و برق تر از همیشه بود. پارچه های زیبا، لباسهای رنگارنگ، گل و شیرینی، چشم هر بیننده ای را می فریفت. بچه ها از همه خوشحال تر بودند. فروشندگان دوره گرد با ماهی های رنگارنگ حوضی، دل بچه ها را آب می کردند. زندگی پر جنب و جوش تر از همیشه جریان داشت.

 

در شهر شایع شده بود که پهلوانی قدرتمند از کشور روسیه، برای کشتی گرفتن با قوی ترین پهلوانان ایران به تهران آمده است.

 

می گفتند پهلوان روس به قدری تنومند و قوی هیکل است که صدها کیلو وزنه را به روی سر بلند می کند. او به همه کشورهای دنیا مسافرت کرده بود و با نام آورترین پهلوانان دنیا کشتی گرفته بود و تمام آنان را شکست داده بود.

 

خبر آمدن پهلوان روس و تقاضای کشتی با پهلوانان ایران، شور و هیجان مردم را چند برابر کرده بود. همه جا صحبت از پهلوان روس و کسی که باید با او کشتی می گرفت بود. قرار بود که این هفته روز جمعه، پهلوان باشی تکلیف حریف پهلوان روس را معلوم کند.

 

روز جمعه در زورخانه نوروزخان، جمعیت موج می زد. حتی بیرون از زورخانه، زیر بازارچه جمعیت زیادی منتظر بودند تا از نتیجه گفتگوی پهلوانان و حریف پهلوان روس با خبر شوند. در زورخانه غلغله ای بر پا بود. کسی به ورزش فکر نمی کرد، هر چند نفری یک گوشه نشسته بودند و مشغول گفتگو بودند. عده ای حریف پهلوان روس را حاج محمدصادق بلورفروش می دانستند و عده ای دیگر معتقد بودند که فقط پهلوان رزاز حریف پهلوان روس است.

 

پهلوان باشی روی سکوی کنار سردم ایستاد و گفت: «جماعت امروز دیگر صحبت تعارف و حفظ حرمتها نیست. امروز صحبت آبرو و حیثیت ایران و پهلوانان ایران است. از پهلوانان دنیا نامه تاییدیه گرفته که همه آنها را شکست داده است. امروز صحبت از ننگ و نام است، باید قوی ترین پهلوان ایران به جنگ پهلوان روس برود. باید معلوم بشود که پهلوان پایتخت چه کسی است اول باید تکلیف کشتی حاج محمدصادق بلورفروش و حاج سیدحسن رزاز را معلوم کرد. برنده این کشتی به جنگ پهلوان روس خواهد رفت.

 

دیگر از سکوت چند لحظه پیش خبری نبود. همه گرم گفتگو بودند. بعضی ها نظر پهلوان باشی را تایید می کردند، یعنی راهی به جز این وجود نداشت. هر کسی از پهلوان مورد علاقه خود تعریف و حمایت می کرد. دو پهلوان ساکت بودند.

 

در میان ازدحام جمعیت، حاج محمدصادق بلند شد و با صدای بلند گفت: «با اجازه بزرگترها و پهلوانان، اما نظر من چیز دیگری است. من خودم را شاگرد حاج سیدحسن رزاز می دانم. پهلوان روس کیست که جرات تقاضای کشتی با حضرت آقا را بکند. بروید به همه بگویید، حاج محمدصادق بلورفروش گفت، اگر پهلوان روس بتواند در کشتی من را شکست بدهد، شایستگی کشتی آقا را دارد.

 

در شهر همه جا صحبت از کشتی پهلوان بیگانه و پهلوان ایرانی بود. در زورخانه ها بعد از ورزش برای پیروزی پهلوان اسلام بر کفر دعا می کردند. چند روز به عید مانده بود. قرار گذاشته بودند که در روز عید نوروز، دو پهلوان در میدان شهر در برابر مردم و مقامات کشور کشتی بگیرند. مردم به مسجدها و حسینیه ها هجوم برده بودند و برای پیروزی پهلوان سرزمینشان نذر و نیاز و دعا می کردند. چند روز بود که حاج محمدصادق دور از چشم مردم در بیابان های اطراف شهر خلوت کرده بود و با خدای بزرگ راز و نیاز می کرد. روز موعود فرا رسید. دور تا دور میدان شهر جمعیت موج می زد. در جایگاهی که برای مسؤولان شهر ساخته بودند، همه بزرگان حضور داشتند. پهلوان روس ساعتی زودتر از حریف خود به میدان آمده بود. و برای نشان دادن قدرت خود، برای مردم نمایش می داد. او چند سنگ بسیار بزرگ و سنگین را به روی سر برده بود و دستگاهی را که برای اندازه گرفتن قدرت پهلوانان ساخته بودند، آنچنان با شدت کشید که متلاشی شد.

 

پهلوان حاج محمدصادق بلورفروش، در حالی که شلوار چرم کشی به تن داشت و اندام ورزیده خود را پیچ و تاب می داد به آرامی وارد میدان شد. با ورود پهلوان، صدای صلوات جمعیت، آسمان شهر را به لرزه انداخت. با اجازه مرشد، دو پهلوان با هم سرشاخ شدند. هر دو پهلوان تنومند و پرقدرت بودند. پهلوان روس با زیرکی به دنبال راهی می گشت که پا یا کمر حاج محمد صادق را به دست بیاورد; اما پهلوان ایرانی چنین فرصتی را به او نمی داد. کشتی بیش از حد طولانی شده بود. از تن هر دو پهلوان عرق بشدت فرو می ریخت. هر دو بشدت نفس می زدند.

 

حاج محمدصادق در یک لحظه، هر دو پای پهلوان روس را به دست آورد و او را چون تنه درختی به روی سربلند کرد و محکم بر زمین کوبید. صدای صلوات جمعیت، گوش فلک را کر می کرد. پهلوان حاج محمدصادق، جایزه ای را که به خاطر این پیروزی بزرگ به دست آورده بود، به پهلوان روس هدیه کرد و گفت:

 

او در شهر غربت و میهمان است. از اینکه او را به زمین زدم، شرمسار

 

از میان جمعیت، پیرمردی فریاد زد:

 

عزتت زیاد پهلوان، هر چه که به دست آوردی، به خاطر ادب و احترام به فرزند پیامبر بود.

 

پی نوشتها:

 

. برگرفته از کتاب «حماسه های پهلوانی نوشته خسرو آقایاری

 

1. پهلوان باشی، پهلوان پیری بود که از جانب شاه به سمت ریاست ورزش و پهلوانان انتخاب می شد.

 

2. گل ریزان: جشنی است که به مناسبت اعیاد ملی و مذهبی و یا برای کمک مادی به افراد نیازمند در زورخانه ها برگزار می شود و پس از ورزش و جشن و شادمانی کمکهای نقدی ورزشکاران برای نیازمندان جمع آوری می شود.

 

3. سردم: سکوی بلندی است که مرشد در آن می نشیند و با نواختن ضرب و خواندن اشعار حماسی، ورزشکاران را هدایت می کند.

 

4. وسیله ای ورزشی، شبیه به سپرهایی که جنگاوران در میدان جنگ برای دفاع از خود در دست می گیرند.

 

5. در زمانهای قدیم، کف گود زورخانه را با خاک نرم می انباشتند و با غلطک می کوبیدند و آب پاشی می کردند تا بتوان بر آن کشتی گرفت.

 

6. کیخسرو از شاهان باستانی ایران است و کی لقب عموم شاهان بوده است.

 

7. گل کشتی اشعار است حماسی که برای تهییج روحیه ورزشکاران هنگام شروع کشتی توسط مرشد، یا کهنه سوار خوانده می شود. در شعرهای گل کشتی معمولا اخلاقی، رعایت نکات پهلوانی و فنون کشتی به پهلوانان یادآور می شود.

 

. قوس، میان کوب، رکبی، توشاخ، زیرکشتی، دست در مخالف، لنگ، اژدر، خاک، کنده همگی از اسامی فنون کشتی است.

معروف به یزدی بزرگ

     فرزند آقا غلامرضا یزدی ، تاجر پنبه

      متولد سال 1245 هجری قمری ؛ شهرستان یزد

     شروع ورزش در سن 12 سالگی

      قوی ترین و بلند قد ترین فرد عصر خویش در یزد

     غلبه بر پهلوان شعبان سیاه قمی در دومین سال عزیمت به تهران و تصاحب بازوبند پهلوانی

      آخرین کشتی : با پهلوان اکبر خراسانی بوده که به دلیل پیری و فن ناجوانمردانه ی پهلوان خراسانی ، وی شکست می خورد.

     وفات اول فروردین سال 1320 هجری قمری

      مزار : حرم حضرت معصومه (س) ؛ بین حوض و چلچراغ ؛

تصویر شیر روی سنگ قبرش نقش بسته است.

پهلوان آقا سید محمد علی مسجد حوضی

 

      معروف به بلور فروش

      استاد و پهلوان نامی عصر قاجاریه

      از نوچه های پهلوان ابوالقاسم قمی

     از شاگردان ایشان می توان به پهلوان حاج محمد صادق بلور فروش اشاره نمود.

      موسس زورخانه مروی

 

پهلوان حاج محمد صادق بلور فروش

 

 

 

      استاد و پهلوان نامی عصر قاجاریه و پهلوی

 

      نام پدر : حاج محمد باقر اُرُس  ، اهل شیراز ، تاجر بلورجات

 

    حاج محمد صادق نزد پدر به کار تجارت مشغول بود.

 

      آغاز ورزش : در آغاز کار نزد پدر ،  خیلی لاغر و ضعیف بوده و در روزی که با پدر خود سوار اُستر بودند با پهلوان آقا سید علی مسجد حوضی "بلور فروش" مصادف می شوند ، پس از سلام و احوالپرسی ، حاج محمد باقر از ضعف و لاغری پسرش محمد صادق سخن می گوید. آقا سید محمد علی می گوید : محمد صادق را به بیمارستان من بفرستید "منظور همان زورخانه مروی است که موسس آن پهلوان آقا سید علی مسجد حوضی می باشد" تا خوبش کنم و ...

 

     زندگی خود را وقف ورزش کرده بود.

 

     سفره دار بوده ، تا جائیکه تمام میراث پدر را که در آن زمان 800 هزار تومان بود به ورزشکاران خورانید.

 

      ورزش کردن آن ساعت ها به طول می انجامید ."همراه با گریه های سوزناک نسب به اهل بیت عصمت و طهارت"

 

      احترام به سادات و قرار دادن آن در بالای گود به دستور ایشان صورت گرفت.

 

       در 59 سالگی ، قبل از چهلم پهلوان سید حسن رزاز ، دعوت حق را لبیک گفت.

 

      مزار : ضلع شمال شرقی قبرستان نو "قبرستان حاج شیخ عبدالکریم"

پهلوان سید حسن رزاز