زمان : 26 Mordad 1398 - 20:27
شناسه : 142657
بازدید : 3710
عوامل فرهنگی موجود در سلامت و بیماری (۲) عوامل فرهنگی موجود در سلامت و بیماری (۲)

عوامل فرهنگی موجود در سلامت و بیماری (۲)

 

    عادات غذائى
عادات غذائى ريشه‌هاى روان‌شناختى داشته و با عشق، عاطفه، گرمي، تصور فردى و اعتبار اجتماعى همراه است. رژيم غذائى مردم تحت‌تأثير شرايط محلى (مثل خاک، آب و هوا)، رسوم مذهبى و عقايد آنها قرار مى‌گيرد. گياه‌خوارى در جوامع هندو بسيار پرمنزلت است. حتى بين گياه‌خواران نيز الگوى خوردن يکسان نيست. برخى از آنها در مجالس مذهبى پياز و سير نمى‌خوردند. مسلمانان گوش خوک و هندوها گوشت گاو را حرام مى‌دانند. اين عادات غذائى از شعائر مذهبى قديمى بر جاى مانده‌اند. مقوله غذاى گرم و سرد در کشور هند بسيار شايع است. غذاهائى چون گوشت و ماهى و تخم‌مرغ به‌عنوان غذاهائى که در بدن ايجاد گرما مى‌کنند تلقى مى‌شوند. غذاهائى چون سرشير، شير، سبزيجات و ليمو سرد تلقى مى‌شوند. اين مفاهيم با درمان‌هاى نوين بيمارى‌ها منافات دارند. تقلب در شير بسيار متداول است. اگرچه دليل اصلى اين کار منافع اقتصادى است، اما عقايد عميق نيز نقش دارند، يعنى وجود اين عقيده که اگر شير خالص جوشانده شود، شير حيوان خشک مى‌شود. مسلمانان در ماه رمضان و هندوها در چند مناسبت روزه مى‌گيرند. اين روزه‌ها، بخش مهمى از مذهب هستند. نوشيدنى‌ها و کشيدنى‌ها نيز جزء عادات غذائى مردم هستند. بين مسلمانان و هندوهاى کاست بالا، نوشيدنى‌هاى الکلى حرام هستند. برخى نوشيدنى‌هاى خاص هندى مثل (Ganiga, Bhang, Chaaras)، اغلب توسط برخى اقوام خاص مثل (Sacthus) مصرف مى‌شود. اين عادات، امروزه، در حال گسترش بين کل جمعيت، خصوصاً جمعيت جوان، هستند. بين مسلمانان خوردن و آشاميدن از يک ظرف مشترک نشانه برادرى است. زنان هندو، اغلب، باقى‌مانده غذاى شوهرانشان را مى‌خورند. در برخى جوامع، اول مردان غذا مى‌خورند سپس زنان و رژيم غذائى زنان بسيار فقيرانه است. برخى از مردم تا زمانى‌که حمام نکنند، غذا نمى‌خورند. بنابراين رسوم، عادات و عقايد بسيار گسترده‌اى در مورد غذا وجود دارد که از کشورى به کشور ديگر و از منطقه‌اى به منطقه ديگر متفاوت است.
    سلامت مادر و کودک
سلامت مادر و کودک، در سرتاسر دنيا، پوشيده از طيف گسترده رسوم و عقايد است. ازدواج در تمام جوامع هند مرسوم بوده و خانواده بدون داشتن فرزند پسر ناقص است. اين موضوع تأثير آشکارى بر مشکل جمعيت کشور دارد. رسوم موجود در مورد سلام مادر و کودک به گروه‌هاى خوب، بد، بى‌اهميت و نامشخص تقسيم شده‌اند:
 
- خوب:
رسومى چون تغذيه طولانى با شير مادر، حمام با روغن، ماساژ و در معرض نور خوشيد قرار دادن خوب هستند.
 
- بد:
اين رسوم از جامعه‌اى به جامعه ديگر متفاوت هستند. مثلاً مصرف برخى از غذاها (مثل تخم‌مرغ، گوشت، ماهي، شير، سبزيجات برگ‌دار) در دوران بارداري، در برخى نقاط کشور ممنوع است. در مناطق روستائي، اکثر زايمان‌ها توسط قابله يا ماماى سنتى آموزش نديده انجام مى‌شود، که روش زايمان آنها نيز ايمن نيست ولى روستائيان بسيار به او ايمان دارند. در برخى نقاط کشور، کودک در سه روز اول از شير مادر نمى‌خورد زيرا عقيده بر اين است که آغوز براى او مضر است. در اين مدت آب قند داده مى‌شود (رسمى متداول در منطقه گواليور در مادهياپرادش). خال‌کوبى پوست، استفاده از مواد مخدر و ملين‌هاى قوى همه از رسوم بد هستند. نتيجه حاصل از اين رسوم، مرگ و مير نوزاد است.
 
- بى‌اهميت:
برخى از رسوم مثل سوراخ کردن بينى و گوش، به‌کار بردن روغن يا زدن زردچوبه به ملاج قدامى نوزاد بى‌اهميت هستند.
 
- نامشخص:
گاهى اوقات، تعيين خوب يا بدن بودن برخى رسوم بسيار دشوار است. کشيدن دوده سياه آغشته به روغن به چشم هم باعث زيبائى مى‌شود و هم تأثيرات 'چشم شور' را دور مى‌کند. اغلب اوقات، اين رسم را دليل انتقال تراخم و ديگر عفونت‌هاى چشمى مى‌دانند. بنابراين داشتن دانش کامل نسبت به رسوم و عقايد محلى براى ارتقاء سطح سلامت مادر و کودک بسيار مهم است. اين بخش، قسمتى از پزشکى اجتماعى اطفال است.
    بهداشت فردى
هندى‌ها حس پاگيزگى بزرگى دارند که بيشتر آن با آداب تطهير مذهبى در هم آميخته است. اين آداب 'کارهائي' هستند که مذهب يا جادو نيز در آن دخيل بوده و به‌واسطه سنتى بودن، بر جاى مانده‌اند.
 
- بهداشت دهان:
هندى‌ها در مورد بهداشت دهان ودندان بسيار دقيق هستند. بسيارى از مردم ساکن در حومه شهر از شاخه‌هاى کوچک درخت Neem به‌عنوان مسواک استفاده مى‌کنند: برخى نيز از خاکستر و برخى نيز از ذغال استفاده مى‌کنند. افراد تحصيل‌کرده يا آنهائى که با زندگى شهرى تماس پيدا کرده‌اند از مسواک استفاده مى‌کنند. خوردن برگ‌هاى پهن در ليمو با يا بدون تنباکو يک رسم متداول اجتماعى است.
 
- حمام کردن:
حمام کردن با بدن برهنه يک تابو است. به‌جز حمام‌هاى عادى که مورد علاقه هندى‌ها است، حمام‌هائى نيز براى رسوم خاص وجود دارد. زنان پس از قاعدگى بايد حمام پاکيزگى داشته باشند. پس از تولد کودک، شايد دو يا سه مراسم حمام وجود داشته باشد که زمان آن‌را روحانى تعيين مى‌کند. حمام کردن با روغن يکى از رسوم خوب هندى‌ها است. زنانى که در اطراف شهر زندگى مى‌کنند ماده‌اى حاوى گرم (Gram)، روغن خردل و پودر زردچوبه را قبل از حمام به بدن خود مى‌زنند. بنابراين حمام کردن در هند جزء تشريفات است.
 
- کوتاه کردن موها:
اين کار توس آرايشگر سنتي، در حومه شهرها انجام مى‌شود. او وسايل خود را استريل نمى‌کند چون آگاهى نسبت به ميکروب‌ها ندارند.
 
- سيگار کشيدن:
کشيدن قليان در برخى از نقاط کشور هند مرسوم است. اين‌کار مى‌تواند باعث شيوع سل شود. قرار دادن سيگار از طرفى که روشن است در دهان و کشيدن آنر رسمى متداول بين روستائيان آندراپرادش است که سرطان دهان را به‌همراه دارد. گزارش دانشکده سلطنتى پزشکى لندن درباره تأثيرات سيگار کشيدن و سلامتى اطلاعات مفيدى را که درباره بيمارى‌هائى که امروزه عقيده داريم حاصل سيگار کشيدن هستند مثل سرطان ريه، برونشيت مزمن، آمفيزم، انسداد عروق کرونر قلبي، آنژين صدري، سرطان دهان، حنجره، حلق، و مرى و سرطان مثانه و سل ريوي. در اختيار ما قرار مى‌دهد. در بين بيمارانى‌ که از زخم معده زنج مى‌برند، ميزان مرگ و مير بين آنهائى که سيگارى هستند بالاتر است و مادرانى که طى دوران بادرارى سيگار مى‌کشند رشد جنين را به‌تأخير مى‌اندازند.
 
- حجاب:
زنان مسلمان و هندوهاى کاست‌هاى بالا حجاب دارند. ميزان ابتلاء به سل در زنانى که حجاب دارند بيشتر است، زيرا حجاب مانع از برخورد اشعه خورشيد به بدن مى‌شود.
 
- خواب:
بسيارى از مردم روستاها، به دليل فقر روى زمين خوابيده و در معرض گزش حيوانات قرار مى‌گيرند.
 
- پوشيدن کفش:
پاى برهنه راه رفتن باعث ابتلاء فرد به کرم کدو مى‌شود. بسيارى از روستائيان جنوب هند کفش نمى‌پوشند.
 
- ختنه‌سوران:
اين رسم در بين مسلمانان رايج است و تشريفات مذهبى دارد.
    روابط جنسى و ازدواج
رسوم مربوط به روابط جنسى در بين گروه‌هاى اجتماعي، مذهبى و قومى متفاوت است. در بين ايرلندى‌ها واژن يک تابو است. در بين برخى گروه‌هاى مذهبي، قاعدگى دوران ناپاکى است و در اين هنگام زنان حق دعا کردن نداشته و نبايد رابطه‌اى داشته باشند. يهوديان افراطى هفت روز پس از اتمام قاعدگى حق ندارند رابطه‌اى داشته باشند. اين رسوم در تنظيم خانواده نقش تعيين‌کننده‌اى دارند.
 
ازدواج رابطه‌اى مقدس است. در هند رسم بر اين است که ازدواج خيلى زود، در اولين سال‌هاى بلوغ، صورت گيرد. اين کار بسيار ايمن و خوب تلقى مى‌شود، زيرا ازدواج ديررس در هماهنگي، خصوصاً با خانواده‌هاى گسترده، مشکل ايجاد مى‌کند. به‌علت همگانى بودن رسم ازدواج در هند، مشکلاتى از قبيل مادران ازدواج نکرده و تولدهاى نامشروع مانند شرايط موجود در کشورهاى غربى وجود ندارند. متوسط سن ازدواج پسران در هند ۲۴ سال و براى دختران ۱۹ سال است. با تغيير کاست سن ازدواج نيز تغيير مى‌کند، دختران کاست‌هاى محروم‌تر متوسط سن ازدواج کمترى دارند. خوشبختانه رسم ازدواج کودکان رو به نابودى است. تک همسرى رايج‌ترين نوع ازدواج است. چند همسرى (ازدواج يک مرد با چند زن) در برخى جوامع رايج است. چند شوهرى (ازدواج چند مرد با يک زن) در بين توداهاى تپه نيلجري، ساکنان جانسار باوار در راوتارپرادش و نايارا در ساحل مالابار ديده مى‌شود. بالا بردن ميزان بيمارى‌هاى مقاربتى در هيماچال‌پرادش به رسوم مربوط به ازدواج موجود در آنها نسبت داده مى‌شود.