پیشینه تاریخی شهر یزد "

     شهر یزد با وسعت حدود 5/99 کیلو متر مربع درمرکز استان یزد در مسیر راه اصفهان وکرمان قرار دارد ودارای مختصات جغرافیایی 31 درجه و54 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و23 دقیقه طول شرقی قرار دارد .

در افسانه های تاریخی بنای اولیه شهر یزد را به ضحاک نسبت داده اند . معین الدین نطنزی ( مورخ قرن 9 هجری ) می گوید:

« خطه ی یزد را ضحاک ساخت وآنرا زندان ضحاک خوانند » اگر اینها افسانه ای بیش نباشد اما دست افزارهای سنگی یافته شده در دره های شیرکوه ، نگاره های کوه ارنان وقطعات سفال نقشدارفیافته شده درنارین قلعه میبد ، همه حکایت از قدمت ودیرینگی این شهرمی باشد. همچنین قدمت آتش معروف بنای زرتشتیان « آتشکده یزد » که به دوهزار و پانصد سال می رسد ، صحت مطالب فوق را تاکید می نماید .

با برپایی شهر یزد مدنیت آن در چهار کانون عمده « مهریز و فهرج ، یزد ، رستاق ، میبد » پاگرفته است که در دوران باستان جزء ممالک مادها بوده است . پژوهشگران این منطقه را که در مسیر شاهراه های باستانی « ری- کرمان » و « پارس -  خراسان » قرار داشت را جزء سرزمین های دوردست مادها شمرده اند . با توسعه شهر حصارهایی در اطراف شهر کشیده شد که ابو جعفر کاکویه درایجاد این حصار ها و آبادانی آن همت گماشت . بعضی از قسمت های این دیوار هنوز به عنوان مدرک درشمال شهر وجود دارد . در این دوره توسعه اصلی شهر عمدتاً به طرف جنوب شرق بود و مرکز شهر به طرف مکان جدیدی در اطراف مسجدجامع منتقل شده ورشد ساختمان سازی نشان می دهد که شاید اولین رشد اصلی شهر درطول این دوران بوده است . در دوران مغول شهر یزد دستخوش تغییرات چندانی نشد اما در دوران آل مظفر ورشد ساخت وساز و شهرسازی به طرف جنوب و جنوب غربی کشیده شد وهفت دروازه بردیوارهای جدید شهر اضافه گردید . دردوران تیموری نیز مجموعه امیرچخماق در اطراف میدان بزرگی درمحدوده شرقی ساخته شد و مرکز شهر کم کم از محل مسجد ونواحی اطراف آن به این مجموعه انتقال یافت . اما در دوران صفویه شهر یزد در مقایسه با شهر های اصفهان ، شیراز ، کرمان ، تبریز و ... توسعه چندانی نداشت تا اینکه در دوران های بعد همچنان شهر به سمت جنوبی گسترش می یافت . با وجود خیابان کشی هایی که در زمان پهلوی برروی بافت قدیمی شهر کشیده شد اهمیت ومرکزیت آن با استقرار کاربری های جدید درحاشیه این خیابان کشی ها باقی ماند و شهر نشینی با وجود تنش های درونی ناشی از همنشینی با این تغییرات به حیات خود ادامه داده و می دهد .

گفتنی است قدیمی ترین سفرنامه هایی که در مورد یزد مطالبی عنوان کرده است یکی سفر نامه مارکوپولو می باشد که می گوید : « یزد درایران اصلی قرار دارد وشهری است خوب و اصیل وتجارب بسیار خوبی دارد « ودیگر پورده نونه » است که بیان می دارد : « یزد ، سومین شهر خوب ایران است که شاه ایران درتمام کشورش دارد » .

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا