پیرمحمد ملازهی
یزدفردا: طالبان به نوعی به آمریکایی‌ها گوشزد می‌کند که اگر شما با ما کنار نیایید و منافع ما را تامین نکنید ما در منطقه گزینه‌های دیگری داریم که به آن‌ها رجوع کنیم. طالبان به میزان محدودی می‌توانند از این اهرم استفاده کنند. استفاده طالبان از ایران به عنوان اهرم فشاری در برابر آمریکا به این موضوع بستگی دارد که کدام جناح حاضر شده است با ایران، روسیه و چین وارد همکاری‌ شود.
رییس جمهور افغانستان اعلام کرد حکومت فعلی نمی‌تواند در مورد مذاکرات صلح تصمیم بگیرد. اشرف غنی که ظاهرا دل خوشی از مذاکره طالبان با آمریکا ندارد با اذعان به ضعف فعلی حکومت گفت: توطئه‌هایی شنیده می‌شود که «خارجی‌ها می‌خواهند چنین و چنان شود، اما در مسائل ملی تنها افغان‌ها تصمیم می‌گیرند.»

به گزارش فرارو، به تازگی دور هشتم مذاکرات بین آمریکا و طالبان برگزار شد. با توجه به اظهارات رهبران طالبان، به نظر می‌رسد رهبران این گروه تا اینجای کار از نتایج مذاکرات راضی هستند. اما طالبان که با دولت اشرف غنی برای کسب قدرت رقابت دارند به جز آمریکا به دنبال حامیان دیگری هم هستند.
 
http://yazdfarda.com/media/news_gal/file_166123.jpegبه تازگی زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان در دیدار با وزیر خارجه آلمان در رابطه با گام‌های بعدی صلح افغانستان گفت‌وگو کرد
 
در حالی که تا همین اوایل سال گذشته مذاکره با طالبان به نوعی تابو به حساب می‌آمد، اما با توجه به نقش پررنگ این گروه در سیاست و امنیت افغانستان ایران و آمریکا مذاکرات خود با طالبان را علنی کردند.
 
پس از گذشت ۱۷ سال از حمله آمریکا به افغانستان، سال گذشته آمریکا با میانجیگری امارات و عربستان، با طالبان در ابوظبی و جده وارد مذاکرات صلح فشرده‌ای شد. همزمان با مذاکرات طالبان با آمریکا، مقامات ایران هم برای نخستین بار نه تنها تماس با طالبان را تایید کردند بلکه حتی از حضور هیئت طالبان در تهران خبر دادند. برای اولین بار در ۳۱ اردیبهشت ماه سال ۹۷ محمدرضا بهرامی، سفیر ایران در افغانستان اعلام کرد «به صراحت گفته‌ایم که با طالبان تماس داریم». بعد از آن روابط دو طرف گسترده شد.

دی ماه سال گذشته دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در سفر به افغانستان گفت: «هدف از هرگونه رایزنی با طالبان نیز تقویت جایگاه دولت و متقاعد کردن طالبان به مذاکرات با افغانستان به جای مذاکره با نمایندگان دیگر کشورهاست».

حالا به نظر می‌رسد با پایان دور هشتم مذاکرات با آمریکا، طالبان می‌خواهد از روابط نزدیک با ایران به عنوان اهرم فشاری در مذاکرات صلح با آمریکا استفاده کند. این هفته واشنگتن پست در گزارشی با اشاره به روابط تاریخی و اقتصادی ایران و افغانستان نوشت طالبان می‌تواند با استفاده از روابط با ایران از آمریکا امتیاز بگیرد.

پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان در این مورد به فرارو گفت: طالبان یکپارچه نیست و جناح‌های مختلفی در آن‌ها وجود دارد. چند شورا خط مشی خود را دارند. گروهی که وارد مذاکره با آمریکا شده است شورای کویته است که رهبری آن را هبت الله آخندزاده بر عهده دارد. گروه‌ها و جناح‌های دیگری وجود دارد که گفته می‌شود این گروه‌ها تمایل ندارند ابتکار عمل در دست شورای کویته باشد تا بتوانند با آمریکایی‌ها زدو بند کنند. ظاهرا همین مساله سبب شده است که بخشی از طالبان به ایران، روسیه یا چین گرایش پیدا کنند.

او افزود: این کشور‌ها هم، چون از اوضاع افغانستان نگرانی دارند و فکر می‌کنند داعش بعد از اینکه سرزمین خود را در سوریه و عراق از دست داده است ممکن است در افغانستان و در مرز‌های امنیتی روسیه در آسیای مرکزی یا مرز‌های چین یا شرق ایران و غرب افغانستان مستقر شود. این سه کشور نگران هستند که آینده افغانستان امنیت آن‌ها را به خطر بیاندازد. این کشور‌ها فکر می‌کنند از همین حالا باید با طالبان وارد مذاکره شوند و بتوانند از این مساله برای آینده امنیت خود استفاده کنند.
استفاده طالبان از ایران به عنوان اهرم فشاری در برابر آمریکا

 

ملازهی در مورد امتیازاتی که طالبان می‌تواند با استفاده از روابطش با ایران از آمریکا بگیرد گفت: بهره‌ای که طالبان از این مساله می‌برد تا حدی دست یافتنی است. طالبان به نوعی به آمریکایی‌ها گوشزد می‌کند که اگر شما با ما کنار نیایید و منافع ما را تامین نکنید ما در منطقه گزینه‌های دیگری داریم که به آن‌ها رجوع کنیم. من فکر می‌کنم طالبان به میزان محدودی می‌توانند از این اهرم استفاده کنند.
 
http://yazdfarda.com/media/news_gal/file_166124.jpeg
پیرمحمد ملازهی

این کارشناس افغانستان ادامه داد: البته استفاده طالبان از ایران به عنوان اهرم فشاری در برابر آمریکا به این موضوع بستگی دارد که کدام جناح حاضر شده است با ایران، روسیه و چین وارد همکاری‌هایی شود و کدام جناح الان با آمریکایی‌ها کاملا هماهنگ شده است. تاکنون شورای کویته این نقش را بر عهده گرفته است. اگر شورای کویته بتواند در چانه زنی‌های سیاسی آمریکایی‌ها را قانع کند اگر آمریکا با آن‌ها کنار نیاید جناح‌هایی در طالبان وجود دارد که به طرف ایران و روسیه و چین بیایند شاید در سطح محدودی به عنوان اهرم فشار استفاده کنند.


ملازهی گفت: طرحی که شورای کویته در مذاکره با آمریکایی‌ها دارند این است که در قدرت با آمریکا شریک شوند و مناطق پشتون نشین جنوب افغانستان هم یک دولت محلی داشته باشد. البته لازمه این کار تغییر قانون اساسی است و احتمالا ساختار قدرت را از ساختار متمرکز ریاست جمهوری به سمت حکومت پارلمانی و فدرال ببرند. چرا که در اینصورت هزاره‌ها و تاجیک‌ها هم همین انتظار طالبان را خواهند داشت.

این تحلیلگر مسائل شرق آسیا در مورد احتمال مذاکره خود شورای کویته با ایران گفت: در صورت موفقیت مذاکرات بخشی از قدرت مرکزی به دست طالبان خواهد افتاد. طالبان ناچار است از دو زاویه با ایران تعامل داشته باشد. اولا ایران یک همسایه بزرگ است، دوما مرز مشترک زیادی با افغانستان دارد. بخش‌هایی از ولایات هلمند و نیمروز و کابل و قندهار یا با ایران هم مرز هستند و یا نزدیک ایران قرار دارند.

ملازهی در پایان گفت: بنابر این شورای کویته طالبان ناچار است برای تثبیت قدرت خود با ایران به نوعی کنار بیاید. به نظر می‌آید شورای کویته این آمادگی را دارد که با ایران وارد مذاکرات جدی شود و از این مساله در بلند مدت برای تثبیت موقعیت خود استفاده خواهد کرد. در این مسئله تردیدی نیست.


واکاوی موانع مذاکرات طالبان و آمریکا

 نمایندگان آمریکا و طالبان در مذاکرات اخیر برای پایان دادن به جنگ در افغانستان و تسهیل خروج نیرو‌های آمریکایی از این کشور، به «پیشرفت چشمگیری» دست یافته‌اند.

به گزارش فرارو، پس از شش روز مذاکرات بی‌سروصدا در دوحه، پایتخت قطر، نمایندگان آمریکا و طالبان به توافق اولیه‌ای دست یافتند که به موجب آن نیرو‌های آمریکا ظرف ۱۸ ماه از افغانستان خارج می‌شوند.

زلمی خلیل زاد، فرستاده ویژه آمریکا در امور افغانستان، در پایان مذاکراتش با طالبان در دوحه، از حصول پیشرفت چشمگیر در این مذاکرات خبر داد و توئیت کرد: «جلسات اینجا از گذشته سازنده‌تر بودند. ما درباره مسائل حیاتی، به پیشرفت‌های چشمگیری رسیده‌ایم.»

مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در توئیتر گفته او «اخبار دلگرم‌کننده‌ای» از خلیلزاد درباره گفتگو‌ها دریافت کرده است.

پومپئو نوشت: «آمریکا در پیگیری صلح و جلوگیری از استمرار افغانستان به عنوان قلمرویی برای تروریسم بین المللی و نیز برگرداندن نیرو‌ها به خانه جدی است.»

خلیلزاد جزئیات دیگری درباره محتوای جلسات یا توافقات احتمالی ارائه نکرد، اما منابع طالبان به رسانه‌ها گفته‌اند که طالبان با آمریکا در خصوص خروج نیرو‌های آمریکا و ناتو از افغانستان به تفاهماتی رسیده‌اند. علاوه بر این، طالبان موافقت کرده است که از خاک افغانستان برای حمله با آمریکا یا دیگر کشور‌ها استفاده نشود.

نمایندگان دو طرف یک پیش‌نویس معاهده صلح تهیه کرده‌اند که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده است. بر اساس این پیش‌نویس، پس از امضای معاهده مزبور، نیرو‌های آمریکا ظرف ۱۸ ماه افغانستان را ترک خواهند کرد.

بیش از ۱۷ سال پیش نیرو‌های بین المللی تحت رهبری آمریکا به افغانستان حمله کردند پس از آن، در سال‌های بعدی درگیری‌های خونینی بین طالبان و نیرو‌های دولت افغانستان رخ داده است که هزاران کشته و زخمی برجای گذاشته است. خروج نیرو‌های آمریکایی و دیگر نیرو‌های خارجی از افغانستان، درخواست اصلی طالبان است.

همزمان با آغاز مذاکرات طالبان با نمایندگان آمریکایی، گزارش‌هایی پیرامون خودداری طالبان از مذاکره با دولت افغانستان منتشر شد. این در حالی است که دولت آمریکا اصرار می‌کند بین طالبان و دولت رسمی افغانستان مذاکراتی برای رسیدن به راه حل نهایی صورت گیرد. خلیلزاد پس از مذاکرات دوحه گفت: «تا وقتی که سر همه چیز توافق حاصل نشود، سر هیچ چیزی توافق حاصل نخواهد شد و این "همه چیز" باید شامل گفتگوی درونی افغانستان و آتش بس جامع باشد.»

مضاف بر این، آمریکا از طالبان می‌خواهد که خود را از گروه‌های دیگر نظیر القاعده دور کند. گفته می‌شود که ایمن الظواهری، رهبر القاعده، با طالبان افغانستان روابط نزدیکی دارد.

منابعی در طالبان، به وبگاه العربی الجدید، نزدیک به قطر، گفته‌اند یکی از بند‌های توافق طالبان با آمریکا این است که گروه افغانستانی روابطش با همه گروه‌های تروریستی، از جمله داعش و القاعده، را قطع و تعهد کند که از خاک افغانستان علیه دیگر کشور‌ها حملاتی انجام ندهد. اکبر آغا، یکی از رهبران عالرتبه سابق طالبان، از موافقت طالبان با این بند‌ها و همچنین موافقت آمریکا با خارج کردن نیروهایش از افغانستان خبر داده است.

مذاکرات بین طالبان و آمریکا با دشواری‌هایی مواجه است از جمله اینکه هنوز معلوم نیست که آمریکا چگونه به تضمین‌های کتبی یا شفاهی طالبان اعتماد کند. تا به حال مشخص نشده است که آمریکا چگونه وعده‌های طالبان مبنی بر عدم استفاده از خاک افغانستان برای حمله به اهدافی در خارج را تایید خواهد کرد.

مشکل دیگری که در مذاکرات وجود دارد، این است که طالبان خواستار خروج نیرو‌های آمریکایی و خارجی از افغانستان است، ولی درباره گفتگوی مستقیم با دولت کابل تصمیم‌گیری نمی‌کند. طالبان معتقد است که گفتگو با مقامات کابل یک مسئله داخلی است که در آینده درخصوص آن تصمیم‌گیری خواهد شد. یک منبع اطلاعاتی، ضمن تایید وجود این مشکل، گفته طالبان در مذاکرات اعلام کرده که حتی اگر با دولت افغانستان مذاکره کند، با آن به عنوان یک دولت مذاکره نخواهد کرد، چون آن را به رسمیت نمی‌شناسد. طالبان مایل است از طریق بزرگان قبایل، سیاسمتداران و علمای دین گفتگو‌هایی انجام دهد.

پس از گفتگوها، طالبان با صدور بیانیه‌‎ای، ضمن اشاره به برخی پیشرفت‌ها در مذاکرات، بر خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان تاکید کرد. ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، گفت: «سیاست امارت اسلامی (طالبان) در گفتگو‌ها بسیار واضح بود؛ تا وقتی که سر مسئله خروج نیرو‌های خارجی از افغانستان توافق نشود، (دستیابی به) پیشرفت در سایر مسائل غیرممکن است.».

اما خروج تمام نیرو‌های آمریکایی ممکن است به سادگی اتفاق نیافتد. زیرا بین آمریکا و افغانستان یک معاهده امنیتی وجود دارد که بر اساس آن نیرو‌های آمریکایی در افغانستان باقی می‌مانند. تصمیم‌گیری درخصوص این معاهده جزو اختیارات دولت افغانستان است نه طالبان. علاوه بر این، معاهده مشابه دیگری میان افغانستان و ناتو وجود دارد. از آنجا که طالبان دولت افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسد و در حال حاضر حتی تمایلی به گفتگوی رسمی با آن ندارد، خروج نیرو‌های خارجی از افغانستان ممکن است موضع کابل را تضعیف کند. طالبان بر خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان متمرکز است و در نظر دارد که پس از خروج نیرو‌های خارجی از افغانستان بر سر تشکیل دولت انتقالی در کابل مذاکره کند. اما هم اکنون هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر آمریکایی‌ها از افغانستان خارج شوند، طالبان با دولت کابل وارد جنگ نشود.

به همین دلیل، اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، با درخواست‌های طالبان موافقت نکرده و گفته او خواهان صلح است، اما نه صلحی که به زیان دولت و نظام دمکراتیک کشورش باشد.

یکی از رهبران طالبان این شرایط را خطرناک توصیف کرد و به العربی الجدید گفت: «تلاش‌های مصالحه افغانستان در یک پیچ خطرناکی قرار دارد و موانعی در پیش دارد که بارزترین آنها، درخواست آمریکایی‌ها مبنی بر باقی ماندن برخی از نیرو‌ها به بهانه محاظت از مراکز دیپلماتیک و منافع کشور‌های همسایه و منطقه است. مضاف بر این، موضع دولت افغانستان هم مانع اساسی است. زیرا طالبان با استمرار آن موافق نیست، اما در حال حاضر تمرکز بر خروج نیرو‌های آمریکایی است و سپس درمورد مسائل داخلی، از جمله دولت و سایر مسائل گفتگوهایی، خواهد شد.»









  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا