مختار الهامی اصل کارشناس ارشد مطالعات استراتژیک

یزدفردا :مختار الهامی اصل"کارشناس ارشد مطالعات استراتژیک"خبر و عکسی از یک اقدام شهرداری یزد در رسانه ها منتشر شده است که از یک طرف موجب خوشحالی و از طرف دیگر موجب افسوس می گردد.

شهرداری یزد در اطلاعیه ای که در قالب بنر در سطح شهر نصب شده است اعلام نموده که استفاده از تزئینات رومی در مهندسی نمای ساختمان‌ موجب صدور حکم تخریب می‌شود.

اگر چه این خبر و تصویر در فضای مجازی مورد انتقاد واقع شده است اما راقم این سطور که سالیان متمادی در یزد زیسته ام و تعلق خاطر خاصی به آن دیار دارم و هر روز اخبار یزد را پیگیری می کنم با مشاهده این خبر و تصویر خوشحال شدم که شهرداری یزد می خواهد برای حفظ اصالت معماری یزد با نمادهای غربی که گاها ریشه در فراماسونری دارند برخورد کند.

افسوس از این جهت که ۲۵ سال پیش در نامه ای اداری و رسمی و بصورت مستند به استانداری اعلام کردم که استفاده از این نمادها در یزد آغاز شده است و پیگیری های انجام گرفته حاکی از آن بود که مسئولین وقت نامه را به معاونت عمرانی فرستاده اند تا بررسی شود ولی متاسفانه نتیجه ای عاید نگردید.
 
 اقدام شهرداری با تاخیر چند دهه صورت میگیرد و جای نقد و بررسی آن وجود دارد و به نظر می رسد که که دیگر آب از سر گذشته و آب رفته ناید به جوب اما باید بدانیم که ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است.

من قصد دفاع همه جانبه از اقدام شهرداری را ندارم چرا که استفاده از مجسمه در معماری امری رایج است و منع شرعی و قانونی ندارد و نمای رومی نیز مورد پسند و استقبال قرار گرفته است. قصد من از پرداختن به این موضوع بدلیل اصالت معماری یزد است که یکی از بکر ترین معماری های ایرانیست و یزد را بنام شهر خشت و گِل جهان معرفی نموده و یکی از ابعاد جهانی شدن یزد نیز همین خشت و گِل است.

معماری یزد ویژگی های خاصی دارد که هر بیننده غیر متخصصی هم میتواند به زوایایی از آن پی ببرد و نمونه های زیادی را در گوشه و کنار شهر علی الخصوص در بافت قدیمی مشاهده نماید.

اگر چه اهل فن از دیدگاه تخصصی این ویژگی های را بررسی نموده اند اما از نظر من سه ویژگی خاص بر معماری یزد حاکم است که عبارتند از غلبه بر کویر، ایرانی بودن و اسلامی بودن.

در معماری یزدی که از خالصترین نوع معماری ایرانی اسلامی است تا چند دهه اخیر هیچگونه تاثیر پذیری از معماری غربی وجود نداشت و معماران یزدی با بهره گیری از خشت و گِل - که مصالح اصلی بناهای کوچک و بزرگ یزد است - زیباترین آثار را خلق کرده اند که قرن های متمادی پایدار مانده و امروزه بعنوان میراث تمدن ایرانی اسلامی، تاریخ و فرهنگ غنی ایران را به جهانیان معرفی می کند و تحسین بینندگان را بر می انگیزد.

با پیشرفت علم و تکنولوژی، سبک زندگی تغییرات عمده ای پیدا کرده و تغییر سبک زندگی نیز در روابط انسان با طبیعت و محیط زندگی تاثیر و تغییر زیادی ایجاد نموده است که مسکن فردی و اجتماعی نیز از این تغییرات در امان نبوده است.

استفاده از مصالح سنتی بویژه خشت و آجر که شاکله اصلی در معماری یزد است جای خود را به سنگ و سیمان داده و در الگوهای ساخت نیز عوامل محیطی و مدیریتی تاثیر زیادی داشته و مقررات فنی هم جامعه را به استفاده از تکنولوژی ها و نقشه های جدید سوق می دهد.
در چنین شرایطی بافت تاریخی و معماری اصیل شهر به هم ریخته و تلاش در جهت حفظ بافت تاریخی و سنتی به کاری سخت تبدیل میشود.

 توسعه متعادل شهر نیز که واقعیت و حقیقتی انکار ناپذیر است احداث خیابانهای جدید و تعریض گذرها را ضروری می سازد و ایجاد هر خیابان و باز شدن مراکز تجاری و خدماتی مشرف بر آن نیز ضربه مهلکی بر پیکره تاریخی و معماری وارد می کند.

اگر چه بهره گیری از معماری دیگران شاید امری مذموم نباشد اما خود باختگی در برابر فرهنگ دیگران امری مذموم است و با وجود معماری اصیل و رو به رشد ایرانی و توانایی در بومی سازی، حفظ هویت معماری ایرانی بر استفاده از معماری رومی ارجحیت دارد.

در چنین شرایطی مردم و مسئولین در نگهبانی از میراث فرهنگی و تاریخی مسئولیت سنگینی بر عهده دارند و شهرداری یزد بعنوان یکی از مراکز اصلی و تاثیر گذار باید این مسئولیت را در حوزه های مختلف به منصه ظهور و عمل برساند که به چند نمونه اشاره میگردد.
- فرهنگ سازی با استفاده از ظرفیت مراکز دولتی و بخش خصوصی و سازمانهای مردم نهاد
- بهره گیری از متخصصان و معماران آگاه به معماری سنتی یزد در ارائه پروانه های ساخت
- ارائه رایگان نقشه های معماری خصوصا معماری نمای ساختمان
- اخذ و تایید نقشه نمای منطبق بر معماری ایرانی اسلامی
- ارائه بسته های تشویقی برای مراعات کنندگان
-اهتمام عملی شهرداری به بهره گیری از نماهای ایرانی اسلامی در ساخت مراکز عمومی از قبیل سر در پارک ها و بناهای مربوطه
-نظارت و کنترل دقیق و جلوگیری از تخلفات در حین ساخت
- برخورد شدید با سازندگان و مهندسین ناظر متخلف

در پایان جا دارد خاطره ای از اهتمام حجت الاسلام حاج شیخ محمد علی صدوقی نماینده فقید ولی فقیه در یزد را به رعایت فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی بازگو کنم.

بعد از اینکه چیلر کشی مسجد حظیره تمام شده بود برای پیدا نبودن کانال ها، قسمتهایی از سقف و دیواره ها با نرده های چوبی که  گره چینی زیبایی داشت پوشانده می شد هنوز چند نرده بیشتر نصب نشده بود که بنده متوجه شدم که گره چینی نرده ها شمسه شش ضلعی و نماد مثلث داوود است لذا موضوع را به جناب آقای شعشعی که آنزمان مشاور فرهنگی استاندار بود و در آنجا حضور داشتند عنوان نمودم و درخواست کردم که با یادگار شهید محراب (ره) صحبت کنند و اگر امکان دارد نسبت به اصلاح طرح گره ها اقدام نمایند. ایشان بعد از مشاهده نرده ها عملیات نرده گذاری را متوقف نمودند و بعد از اصلاح طرح نسبت به نصب اقدام  گردید.

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا