در بزرگداشت هفته كتاب كارگاه آموزشي "كتابخانه، موزه، آرشيو؛ وجوه اشتراك و افتراق"توسط اين سازمان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومي سازمان اسناد و كتابخانه ملي استان يزد، مدرس اين دوره دكتر سعيد رضايي شريف آباد رئيس انجمن علمي كتابداري و اطلاع رساني ايران بود كه با حضور اساتيد و دانشجويان علم اطلاعات و دانش شناسي، كتابداران و ساير علاقمندان به مقايسه اين سه حوزه پرداختند.

رئيس انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران گفتند:

كار موزه دار و كتابدار تفاوت زيادي دارد.در سال 1931شورايي تحت عنوان"كتابخانه ها، موزه ها و آرشيو ها" تشكيل شد كه مقرر شد سه حوزه كتابخانه، موزه و آرشيو به هم نزديك شود.

ايشان در ادامه بيان داشتند:

اطلاعات مي تواند در شكل هاي مختلفي مانند كتاب، سند تاريخي و يا شيئ موزه اي بنشيند.

نظام هاي اطلاع رساني و اطلاعاتي ما بايد به گونه اي طراحي شوند كه هر نوع اطلاعاتي را كه دسترس پذير شد را داشته باشند و اين اطلاعات هم جامع باشد.

يك ماده اطلاعاتي عبارتست از هر چيزي كه ما را مطلع كند، مثلا يك فرمان تاريخي مانند فرمان ناصر الدين شاه و يا اسناد ديگر ما را از محتواي آن سند و اتفاق مطلع مي سازد.

اين استاد دانشگاه الزهراء  افزودند:

در سال 1381دو سازمان كتابخانه ملي و آرشيو ملي در هم ادغام شدند و همزمان با ما در كانادا هم اين دو سازمان با هم ادغام شدند.

حدود 6سال پيش كه به عنوان نماينده ايران در شوراي  جهاني آرشيو در كانادا حضور داشتم از رئيس كتابخانه ملي و آرشيو آن شهر سوال كردم كه چرا اين ادغام را انجام داديد و علت چيست؟به ايشان گفتم در داخل كشور ايران موافق و مخالف اين موضوع را داشتيم.پاسخي كه ايشان دادند اين بود كه هر دوي اين نهادها،  نهادهاي دانش محور هستند و هر دو نهاد ميتوانند با هم ادغام شوند.

دكتر رضايي در ادامه به موضوع بررسي مهمترين تفاوت هاي كتابخانه، موزه و آرشيو پرداختند.

ماده اصلي كتابخانه، كتاب است و ماده اصلي آرشيو سند و ماده اصلي موزه شيئ است،  اما ممكن است در كتابخانه هم سند پيدا كنيم، پس تفاوت آنها در شيئ اصلي است.در همان آرشيو ملي،  كتاب  و شيئ موزه اي هم هست.كتابخانه، آرشيو و موزه نهادهايي هستند كه حافظه تاريخي ما را حفظ كرده اند.

يكي از شعارهاي ما در سازمان اسناد و كتابخانه ملي(اسناد ملي، حافظه ملي)است، اما فقط اسناد نيست كه حافظه ماست.كتابها و اشياء هم بخشي از حافظه ماست.

وي در ادامه افزود:

در سال  2012 اتفاقي كه افتاد باعث شد كه دوستان كتابدار حساس شوند.در كميته برنامه ريزي وزارت علوم اولين دوره كارشناسي ارشد  مطالعات آرشيوي تصويب شد.تا قبل از آن دوره دانشگاهي براي اين موضوع نداشتيم و بيشتر به صورت كارآموزي بود.

اولين گروه اين دانشجويان در مهرماه سال گذشته وارد دانشگاه شدند كه اين كار تنوع بسيار زيادي هم داشت و همين موضوع باعث شد تا در رشته آرشيو از رشته هاي مختلف ادبيات ، زبان و ...وارد شوند.

آرشيويست ها مي گويند هدف ما از نگهداري اين اسناد تاريخي نگهداري آن هاست كه بعداً استفاده كنيم.

همچنين آرشيويست ها از كتابداران حساسيت بيشتري براي نگهداري اسنادشان دارند.

در واقع موضوع اصلي آرشيو سند است و يكي از خصوصيات شيئ آرشيوي آن است كه بيش از 95درصد آن چيز اگر از بين برود ديگر وجود ندارد، اما در كتابخانه ممكن است نسخه ديگري هم باشد كه اين ماهيت منابع كتابخانه اي است.

آرشيويست تاكيد بر حفظ منابع دارد، پس هيچ آرشيوي قفسه باز ندارد اما كتابخانه ها قفسه باز دارند.به همين دليل بايد به آرشيويست حق بدهيم كه حساس باشد.

ايشان در ادامه تفاوت ها و تشابهات كتابخانه و آرشيو اضافه كردند:

بيش از 90 درصد افرادي كه به عنوان اطلاعات سراغ منابع آرشيوي موزه اي مي روند دنبال اصل آن منابع نيستند.

تكنولوژي باعث شده است بسياري از اطلاعات آرشيو را در اختيار ديگران بگذارند بدون ان كه از بين برود. به همين دليل آن را اسكن و در اختيار پژوهشگر قرار مي دهيم.

ايشان در ادامه افزودند:آرشيو انگلستان هر 30سال يكبار منابع خود را آزاد سازي مي كند و امروز در كشور ما اسناد مربوط به انقلاب اسلامي آزاد سازي شده است.

در دوران قبل از فعاليت رقمي سازي اسناد حساسيت بيشتري روي اين اسناد بود، اما امروز به كمك فناوري اين اسناد به راحتي در اختيار ديگران قرار مي گيرد.

پس زمينه هاي فناورانه و يا زمينه هاي شبكه اي شدن منابع باعث شده است تا اين حوزه ها به فكر همگرايي و همكاري بيافتند.

امروز ما در كتابخانه، موزه و آرشيو بايد به فكر همكاري باشيم.

رضايي در ادامه افزود:

علت انتخاب اين موضوع براي اين كارگاه اين بود كه يزد يك قطب فرهنگي كشور است كه اگر دو يا سه شهر را در كشور به لحاظ قطب فرهنگي نامگذاري كنيم يكي از آنها و اصلي ترين آن يزد است، پس همه مسئولين بايد به فكر اين حوزه ها باشند.

از ديگر تفاوتهاي اين سه حوزه آن است كه كاربران كتابخانه يا براي آموزش و پژوهش و يا براي سرگرمي به كتابخانه مراجعه ميكنند، اما در آرشيو كسي را پيدا نمي كنيد كه به دنبال سرگرمي باشد و شخص مراجعه كننده به آرشيو پژوهشگر و جستجو گر است.

اما نبايد اين نكته فراموش شود كه در آرشيو هم بايد فضاي سرگرمي ايجاد كنيم، مانند برگزاري نمايشگاه هاي موضوعي اسناد و ....و يا آرشيو هاي محلي كه براي مردم بسيار سرگرم كننده بود.موزه هم مانند كتابخانه است و براي سرگرمي افراد به آن مراجعه ميكنند.

يك نمونه از موزه هاي جنگ كه بسيار جالب بود موزه جنگ استراليا بود و در آن چيزي كه براي من به عنوان كتابدار جالب بود آن بود،  مستند سازي، بانك هاي اطلاعاتي و اسنادي بود كه با شئي موزه اي ارتباط برقرار مي كرد كه نمونه آن در كشور ما موزه دفاع مقدس است كه تخصصي اين كار را انجام داد ه است.

در ادامه اين كارگاه سوالي مطرح و به بحث و نظر گذاشته شد:

اگر ما عكسي داشته باشيم كه منحصر به فرد باشد آن را بايد در كدام يك از اين سه حوزه قرار دهيم؟

در كتابخانه ما بخش منابع غير كتابي داريم كه همه چيز را ميتواند در خود جاي دهد از جمله عكس،  فيلم و ....

از نظر آرشيويست ها سند آن چيزي است كه نشانگر يك فعاليت باشد مثلا يك حكم كارگزيني يا برگه ماموريت.

دو اصل مهم موجود در آرشيو كه براي آرشيويست ها اهميت بالايي دارد1.حفظ نظم اوليه اسناد آرشيوي2.احترام به منشاء .

منشاء يعني آن چيزي كه جزئي و ضميمه اي از يك پرونده است مانند كپي شناسنامه شخص.

پس عكس منحصر به فردي كه در سوال مطرح كرديم ميتواند هم در موزه و هم كتابخانه و هم آرشيو باشد.اما اين عكس نميتواند از آرشيو به كتابخانه منتقل شود ولو اينكه هر ادغامي در اين سه نهاد صورت گرفته باشد.آرشيويست ها هميشه نگران ان هستند كه اين منشاء از بين نرود.كتابدار موزه دار و آرشيو دار هر سه بايد دانش كافي در حوزه خود را داشته باشند.

رئيس انجمن كتابداري و اطلاع رساني كشور در پايان اظهار اميدواري كرد بتوانيم روزي شاهد ارتباط تنگاتنگ اين سه حوزه باشيم.

ضمناً فايل سخنراني و مطالب ارائه شده در كارگاه آماده ارائه به علاقمندان مي باشد.





سایت خبری یزد فردا

مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا