به همت مديريت يزدسيزدهمين نشست از سلسله همايش هاي يزدشناسي با موضوع " كتاب ميراث ماندگار، كتابدار حافظ ميراث ماندگار" در سالن اجتماعات كتابخانه وزيري برگزار شد.

   به گزارش روابط عمومي سازمان اسناد و كتابخانه ملي استان يزد درتكريم هفته كتاب، در سيزدهمين همايش يزدشناسي، موضوع"كتاب ، كتابداري و كتابخانه" با حضور فرهيختگان و علاقمندان به كتاب و تاريخ يزد و با سخنراني علمي دكتر سعيد رضايي شريف آباد رئيس انجمن علمي اطلاع رساني و كتابداري ايران در سالن اجتماعات كتابخانه وزيري مورد بررسي قرار گرفت.

  در ابتداي اين مراسم مدير سازمان اسناد و كتابخانه ملي استان به ايراد سخنراني علمي در خصوص " تاريخ كتاب و كتابت و كتابداري در استان يزد" پرداخت.

محمد رضا ملك ثابت گفت:

هر چند به لحاظ فرهنگ و تمدن ايرانيان از گذشته به دنبال كسب دانش و حكمت بوده اند، اما نقش بي بديل اسلام در گسترش علم را نبايد از نظر به دور داشت.كتاب و كتابخانه همواره سنجشي براي بدست آوردن سطح فرهنگ و دانش جوامع محسوب مي شود و در حال حاضر يكي از راه هاي سنجش فرهنگ هر كشور تعيين سرانه مطالعه در آن كشور است.سرزمين پهناور ايران به مدد و پشتوانه تمدن چند هزار ساله و روحيه خدا پرستي و حق جويي،  مردمانش به عنوان يكي از كانونهاي علم و فرهنگ در طول تاريخ زبانزد بوده اند.

در دوران اسلامي، ايرانيان طلايه داران تمدن بشري محسوب مي شدند و در بسياري از رشته هاي دانش،  دانشمندان ايراني پيشتاز بودند.

وي افزود:

وفور كتابخانه هاي مساجد، مدارس، خانقاه ها و نيز كتابخانه هاي عمومي  و شخصي در اكثر شهرهاي ايران بيانگرگسترش چشمگير علم و دانش و وجود هزاران عالم و دانشمند و دانشجويان علاقمند به اين رشته ها بوده است.در بسياري از رشته ها دانشمندان ايراني گوي سبقت را از ديگران ربوده بودند و بسياري از دانش ها در اين سرزمين به رشد و شكوفايي رسيد و اينها همه مرهون توجه و تاكيدات اسلام بر وجوب علم آموزي است. از جمله اينكه فرمان خواندن در لحظه شروع رسالت پيامبر اكرم(ص) با كلمه "اقرا"  از طرف جبرئيل صادر شد و با آموختن و قلم ادامه يافت.

ملك ثابت در ادامه افزود:

 ذكر كلمه كتابت،  322بار در كل قرآن و در 37صيغه مختلف وجود دارد كه 263بار لفظ كتاب، كتب و مكتوبات آمده است.

وي گفت:

 سوره حمد را فاتحه الكتاب ناميده اند و در كنار اين موارد احاديث متعدد و رواياتي در سيره معصومين كه فراگيري علم را در حد وجوب مي دانند نشانگر اهميت فراگيري علم و كتابخواني است  از جمله:

امام علي (ع) فرمودند:"الكتب بساتين العلماء"

 و يا امام مجتبي(ع) به فرزندانشان فرمودند: "دانش بياموزيد هر كس از شما نتواند علم را حفظ كند به خاطر بسپارد آن را بنويسد و در خانه اش قرار دهد".

مدرس تاريخ دانشگاه با اشاره به اينكه يزد همواره و خصوصاً در دوره ايلخاني پناهگاه عالمان و نويسندگان بوده است گفت:

استان يزد به دليل موقعيت خاص جغرافيايي در طول تاريخ از دستبرد تركان، مغولان و ساير اقوام مهاجم دور بوده است و از طرفي حاكمان در يزد همواره به تدبير خود خطر را پيش از وقوع دفع مي كرده اند و اجازه تهديد را نمي دادند.

از اين رو حتي در سهمگين ترين حملات اقوام مهاجم به ايران،  يعني در دوره اي كه مغولان مشغول تخريب آثار و ابنيه علمي ايران بودند،  در يزد زمان شروع ساخت و سازهاي بناهاي علمي بوده اند، يعني دوره اتابكان و بعدش هم آل مظفر.

در دوره اتابكان خطر مغولان با پذيرش نسبي قيموميت آنها دفع شد و به همين دليل در آن دوره با تشويق اتابكان به آباداني و حمايت از امور عام المنفعه يزد مركز حضور و محل امني براي دانشمندان و صنعتگران ساير نقاط ايران شد.

دوره آل مظفر دوره شكوفايي علمي و تاريخي در يزد بود.حاكمان از وجود عالمان در يزد براي توسعه علمي و آباداني اين شهراستفاده كردند.

وجود مراكز متعدد علمي و مراكز فرهنگي معتبر و آثار علمي در آن دوره زبانزد تاريخ نگاران است.

وي در ادامه افزود:

در جوار مسجد جامع يزد،  بقعه سيد ركن الدين و ميدان وقت الساعه قرار دارد كه در اصل يك مركز علمي است و ويژگي آن  مجموعه اي بودن است.مجموعه اي كه شامل مدرسه، دارالكتب،  مسجد ، دارالشفاء، دارالادويه،  دارالمجانين و فناوري نوين آن زمان(رصد خانه) و ... است.

رئيس انجمن علم اطلاعات و دانش شناسي استان يزد اظهار اميدواري كرد ، اميدوارم اين مجموعه كه نمادي از شكوه تمدن ايراني- اسلامي در استان يزد است توسط مسئولين استان احياء شود.

وي در ادامه به ذكر نام و توضيحاتي درباره  كتابخانه هاي يزد در طول تاريخ از قديمي ترين ايام تا دوران قاجار بويژه دوره ايلخانان و تيموريان پرداخت:

در دوره ايلخانان و دوره اتابكان يزد مي توان از بزرگان اين ديار همچون سيد ركن الدين و سيد شمس الدين و شيخ نقي الدين دادا محمد اشاره كرد.

وي گفت:بعضاً به مدد حضورشان در دستگاه حكومت توانستند بناهاي عام المنفعه از جمله مدارس و خانقاه ها كه محل علم آموزي بوده اند را احداث يا احيا كنند.در اكثر مدارس قديم يزد كتابخانه بوده است.هر محله اي مسجدي داشت و هر مسجد مدرسه اي و در هر مدرسه كتابخانه اي موجود است، كه مهمترين آن سيد ركن الدين هست كه اطلاعات زيادي از آن در كتاب جامع الخيرات(بزرگترين وقف نامه جهان اسلام)موجود است.

در اين وقفنامه از جزئيات اداره كردن كتابخانه و وظايف افراد از جمله خازن و كتابدار نيز صحبت شده است كه اين مردم دوستي و نوع دوستي يزديها را نشان ميدهد كه نه تنها از كمك به مراكز علمي استان غفلت نمي كردند،  بلكه به مراكز علمي بزرگ كشور نيز توجه داشته اند كه از جمله مصارف وقف براي دو مركز دانشگاهي در تبريز يعني شنب غازاني و ربع رشيدي است.

مصارف خريد كوزه براي بچه هايي كه از آب انبارها آب مي آوردند و وقتي كوزه شان مي شكست روي خانه رفتن نداشتند و بچه هاي بي سرپرست كه همچنين عدم پرداخت هزينه درس خواندن آنها ممكن بود باعث نرفتن به خانه و سرانجام به بزهكاري آنها بيانجامد.

 

در كنار همه مدارس يزد كتابخانه وجود داشت كه از جمله اين مدارس ميتوان از مدرسه ضياييه شهرستان كه "سال 705ق بنا شده بود" و مدارس غياثيه، كماليه و ركنيه در قرن 8ام نام برد.

ملك ثابت اشاره كرد:

در مدرسه ركنيه 30000نسخه خطي وجود داشت، و اين تعداد كتاب با توجه به مشكلات كتابت در آن دوران قابل توجه است.

موضوعات اين كتابخانه رياضيات ، طب و ادبيات بوده است.

كتابخانه مدرسه حسينيه و شمسيه و ميرآخوريه،  كتابخانه شرف الدين علي ، از معروفترين كتابخانه هاي آن روزگار بود.

شرف الدين علي يزدي منشي بود.در خصوص كتابخانه هاي دوران آل كاكويه كتابخانه هاي مدرسه كياشجاع 520، فخريه520،

دومناره 523 ازكتابخانه هاي قرن 6ام هستند.

مدرسه مسعوديه، مولانا مجد الدين حسن، معزالدين كيكاووس، معيني، نظاميه، سهل بن علي ، دارلشفاء، فخريان، سلطانيه و محموديه نمونه هاي از كتابخانه هاي دوره تيموريان هستند.

رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي استان در ادامه به برخي از تازه يافته هاي كتاب هاي خطي  در استان اشاره كرد:

نسخه ونديداد(بهترين نوع)، من لايحضره الفقيه(اقدم نسخه هامربوط به 576ه.ق)(سند خوب و كهن از تشيع) كه قابل استناد براي اثبات ولايت مولا علي (ع) است، كهن ترين چاپ شاهنامه، رسائل بابا افضل(680)، الوحشيات(كهنه ترين نسخه از دو نسخه موجود در جهان مربوط به550ه.ق)، و چاپ عكسي، نسخه هاي قديمي و منحصر به فرد از جمله تاريخ هرات، شاهنامه دوره تيموري، نسخه خطي تاريخ مشروطيت يزد.

وي همچنين از دو سنگ نوشته هزار ساله كه اخيراً در يزد يافت شده و يكي از آنها به سازمان اسناد و كتابخانه ملي استان اهداء شده ياد كرد.

مدير اسناد و كتابخانه ملي استان در پايان اظهار اميدواري كرد كه با همت مردم استان تمامي نسخ خطي و اسناد تاريخي جهت اسكن به اين سازمان تحويل شود.

 وي از فوايد برگزاري همايش هاي يزد شناسي به همراهي مردم استان خصوصاً فرهيختگان در تحويل اسناد و نامه هاي قديمي اشاره كرد و گفت: به اين ترتيب زمينه مساعدي براي تحقيقات مستند تاريخي و اجتماعي فراهم مي شود.

مدير كل كتابخانه هاي عمومي استان يزد سخنران بعدي اين همايش بود كه به ارائه گزارش وضعيت فرهنگ عمومي با تاكيد بر سرانه مطالعه پرداخت.

محمد حسين پارسائيان به وضعيت مطالعه كتاب غيردرسي ، مدت مطالعه و تعداد عناوين، كتاب غيردرسي الكترونيكي و مدت مطالعه آن بر اساس آمار و ارقام ها شوراي فرهنگ عمومي، وضعيت مطالعه قرآن و ادعيه، و سرانه مطالعه آن در روز، ميزان مطالعه روزنامه، و مطالعه روز نامه چاپي، روزنامه الكترونيكي و .... پرداخت.

پارسائيان در ادامه افزود: از نظر شوراي فرهنگ عمومي مطالعه آن چيزي است كه بر دانش انسان بيافزايد.

دكتر سعيد رضايي شريف آباد رئيس انجمن علمي كتابداري و اطلاع رساني ايران به عنوان سخنران اصلي اين همايش بودند كه به موضوع "حلقه مفقوده بين كتاب و كتابخواني"پرداخت.

عضو هيئت علمي دانشگاه الزهرا بيان داشتند:

معجزه دين اسلام كتاب(قرآن) است. كتاب ميتواند شكل هاي مختلف داشته باشد مانندكتابهاي الكترونيكي كه ميتوانند به انواع مختلف كتابهاي صوتي از طريق اينترنت ، تبلت و ...تقسيم شوند.

ايشان در ادامه به سخنان رهبر معظم انقلاب در خصوص فرهنگ كتاب و كتابخواني اشاره كردند و با توجه به آمارهاي ارائه شده در زمينه مطالعه گفتند:

نبايد دلخوش به آمار مطالعه باشيم.

آيا اگر 75دقيقه مطالعه امروز 275دقيقه شود مشكلي را حل ميكند؟

آيا اين موضوع در جامعه حس مي شود و احساس مي شود مردم كتابخوان شده اند؟حلقه مفقوده آن كجاست؟چرا مردم كتابخواني نداريم؟

آيا برگزاري مراسمات مختلف كتابخواني ، ايجاد ايستگاه مطالعه، مسابقه كتابخواني و ياديار مهربان حلقه مفقوده ماست؟

همه اينها كمك ميكند ولي اصل نيست.هيچكدام اصل اوليه نيست.

حلقه اصلي بايد وجود داشته باشد كه بايد به اين حلقه هاي وصل شود تا ما مردم كتابخوان و فرهنگ ما فرهنگ كتابخواني شود.

اين حلقه مفقوده چيست؟

رئيس انجمن كتابداري كشور با اشاره به سخناني از رهبر معظم انقلاب كه فرموده اند:

"اسلام پرچمدار كتابخواني است"

"كاري كنيم كه كتابخواني يك امر رايج شود و كتاب از دست جوان ما نيافتد"

"مردم بايد به كتابخواني عادت و كتاب وارد زندگي بشود"

عادت كتابخواني بايد از كجا شروع شود؟خانواده ، مدرسه يا كتابدار؟

عادت كردن يعني خو گرفتن كه در اثر تكرار يك رفتار حاصل مي شود.

كتابخانه به عنوان قلب مدرسه و قلب دانشگاه است.بايد مثلثي شكل بگيرد با اين اضلاع: آموزگار و كتابدار.

- كتابخانه مردمي چيست؟

كتابخانه عمومي شهر لن كور را يكي از كتابخانه هاي مردمي و فعال است.

كتابخانه فاطمه ها از جمله كتابخانه هاي مردمي است چون همه استفاده كنندگان آن از همه منابع استفاده ميكنند، و دليل نامگذاري آن سه فاطمه ايست كه مراجعه كنندگان دائمي كتابخانه بوده اند و شهرت اين كتابخانه مردمي فاطمه ها شهرت جهاني دارد.

جهانگردان و گردشگران زيادي براي ديدن اين كتابخانه مراجعه ميكنند.

كتابخانه هاي مردمي ميتوانند شكل هاي مختلفي داشته باشد مانند سيار.كتابخانه مردمي شناور، كتابخانه مردمي نهاد

يك كتابخانه عمومي در يك محله برنامه اي كه دارد از زمان تولد براي كودك است.اگر ما بتوانيم براي كودكان برنامه داشته باشيم آنها علاقه پيدا مي كنند.

تعبيه محل هايي براي آوردن كالسكه و ....زمينه را فراهم ميكند تا كتابخانه هاي عمومي ما براي همه برنامه داشته باشند.

اگر ما بخواهيم عادت مطالعه و كتابخواني را در مملكت شكل دهيم بايد از بدو تولد اين برنامه را داشته باشيم.

در برخي از كشورهاي خارجي نزديك يكي از كتابخانه ها پارك وجود داشت،  اما بچه ها مصر بودند به كتابخانه بروند تا برنامه هاي كتابخانه را ببينند به جاي حضور در پارك.

اگر ميخواهيم كتابخانه داشته باشيم و سرانه مطالعه بالا برود،  چاره كارعادت به مطالعه است و ايجاد كردن اعتياد به مطالعه است.

اين برنامه هاي مختلف بايد براي همه وجود داشته باشد تا انگيزه بوجود آيد.سكوت در كتابخانه خوب است اما بايد برنامه هاي متنوع وجود داشته باشد.

رهبري در 29تيرماه 1390فرمايشاتي داشتند:

"مهمترين و سنگين ترين وظيفه در كتابخانه ها بر عهده كتابدار  است"

"نفس كتابداري كار انساني برجسته اي است"

"كتابدار صرفا كسي نيست كه خدمت آوردن و دادن كتاب را به عهده ميگيرد بلكه ميتواند منبع منشا و مرجعي براي راهنمايي مراجعه كنندگان به كتاب باشد"

بخشي از ساختن فرهنگ بر عهده كتابداران است.دانشجويان رشته كتابداري نقش احياي تمدن و فرهنگ اسلامي را دارند.

كتابدار غيرمردمي، كتابدار غير حرفه اي است.كتابدار ماشين نيست وظيفه آن مهر زدن، امانت دادن و ...نيست.بايد بتواند ارتباط را برقرار كند با جامعه اي كه نيازهاي مختلفي دارد از جمله كتابخواني.

برخي از كتابداران فكر ميكنند كه كتابخانه را درست كرده اند براي اينكه شغلي بوجود آيد.            

اگر فكر كنيم كتابدار و كتابداري يك شغل است هرگز نميتوانيم كتابخواني را فرهنگ كنيم.

امروز بسياري از كتابخانه ها توسط ربات اداره مي شود.

ايشان در پايان ضمن تحليل كتابخانه هاي يزد اظهار اميدواري كرد؛ كه ان شاالله در برنامه هايي كه براي رشد كتابخواني مطرح ميكنيم براي اصل مطلب برنامه ريزي كنيم كه اصل مطلب اين است كه آن عادت را در كودك بوجود بياوريم و اين نمي شود كه در كودك فقط توسط خانواده فرهنگ سازي شود.

در غير اينصورت كتابخواني نهادينه نمي شود.نهادينه شدن كتابخواني يك نظام است و نظام خانواده و كتابخانه ها و كتابدار و رسانه ها و آموزش و پرورش و شيوه تدريس و ... در اين فرهنگ تاثير دارد.

در آن زمان ان شاالله سرانه كتابخواني ما از 75دقيقه 375دقيقه مي شود.

 

در ادامه خانم زهرا دهقان دهنوي از پژوهشگران استان  به سخنراني با موضوع" آسيب شناسي كتابخواني و راهكارهاي ترويج مطالعه در استان"پرداختند.

اين پژوهشگر استان بيان داشتند:

وضعیت کتاب و کتابخوانی در یزد در سطوح مختلف فرد، خانواده، مدرسه و دانشگاه، کتابخانه، کتابفروشی، رسانه‌ها، سازمان‌های دولتی و ناشران قابل بررسی است؛

فرد:

تکلیف دینی، اعتماد به نفس، شخصیت، دوستی با کتاب و رهایی از تنهایی، قدرت تفکر، دانش، جهان بینی.

خانواده:

اختصاص وقت توجه و بودجه، ایجاد کتابخانه در منزل، عضویت و مراجعه به کتابخانه با فرزند،  ارجاع دادن فرزندان به فرهنگنامه، بازسازی شخصیت ها و داستان کتاب برای کودک.

مدرسه و دانشگاه:

مطالعه با اکراه، حجم بالای تکالیف، بی توجهی به معرفی کتابهای مناسب، کم توجهی به پژوهش.

کتابخانه:

پرسنل غیر متخصص، عدم حمایت از خلاقیت نوآوری و ایجاد جذابیت از سوی پرسنل، عدم تعامل کافی  بین کتابخانه ها، کمبود کتابدارن صبور خوشرو و آگاه، کمبود تعامل با نویسندگان ناشران و ...، کم توجهی به نیازهای معلولین، کم توجهی به رضایت شغلی کتابداران.

رسانه ها:

بی توجهی به معرفی کتاب به عنوان یک نیاز و ضرورت، کم توجهی به معرفی کتابخانه ها و کتابفروشی ها، کمبود برنامه های آموزشی و سرگرمی صداوسیما درباره کتاب و کتابخوانی، بیگانگی کتاب با عرصۀ عظیم تبلیغات.

سازمان های دولتی:

اختصاص سرمایۀ لازم به بخش ترویج کتابخوانی به جای برنامه هایی که بدون کتابخوان بودن مردم به جایی نمیرسد،حمایت از  نشر آثار پژوهشی معتبر که در قالب طرح با قی مانده اند، فعال کردن مساجد یا سرای محله برای جذب خانواده ها به خصوص زنان، تشویق به مطالعه از سوی روحانیون به عنوان تکلیف دینی،  حمایت مادی و معنوی از پژوهشگرانی که توان نقد و بررسی کتب موجود در بازار را دارند،.

کتابفروشی ها:

دقت و گزینشی عمل کردن در انتخاب کتاب ها، اطلاع رسانی دربارۀ کتب موجود، برقراری ارتباط با اهل فرهنگ و دانش، کسب آگاهی از کتب موجود.

ناشران:

نظارت بیشتر به محتوای کتابها، ارجحیت دادن به آثار فاخر ملی و بومی در مقابل آثار سطحی ترجمه، توجه به خلاقیت و جذابیت و درکیفیت دیداری آثار، توجه به ویرایش صحیح، توجه به نحوه توزیع.

پیشنهادات:

راه اندازی شبکۀ «کتابخوانان حرفه ای» استان، اجرای طرح «کتابخوانی برای همه»، ابلاغ اهمیت و اولویت موضوع کتاب در دستور کار ارگانهای مرتبط، هدایت بخشی از نذورات و موقوفات به عرصۀ کتاب، توجه به کتابخوانی و اوقات فراغت، تهیه و توزیع کتب صوتی در حجم وسیع.

 

در اين نشست علمي ، همچنين از قرآن كتابت شده توسط حراستهاي دستگاه هاي اجرايي استان رونمايي شد و كليپي از عملكرد سازمان اسناد و كتابخانه ملي براي حضار پخش گرديد.

 پايان بخش نشست سيزدهم،  اهداء لوح تقدير به دكتر سعيد رضايي شريف آباد، رئيس انجمن علمي كتابداري و اطلاع رساني ايران به عنوان حامي كتابداري در كشور، محمد حسين پارسائيان  مدير كل كتابخانه هاي عمومي استان براي توسعه كتابخانه ها و ترويج فرهنگ كتابخواني در استان ، فاطمه رمضانخاني؛ پژوهشگر در حوزه يزد شناسي، زهرا  دهقان دهنوي؛ پژوهشگر در حوزه يزد شناسي، محمد رضا خجسته؛ حامي همايش هاي يزد شناسي،  انتظار بقيه الله؛ كتابدار پيشكسوت، كلانتري سرچشمه؛ پژوهشگر و اهداگر كتاب، ليلي حفار؛ نويسنده و شاعر كتابخانه ملي، مهندس سيفي؛ فرماندار يزد و حامي همايش هاي يزد شناسي،حسين مسرت؛ كتابدار پژوهشي، مهناز وحيدي پور؛ كتابدار فعال در كتابخانه ملي استان و محمد صادق احمدي؛ به عنوان و دبير اجرائي سلسله همايش هاي يزدشناسي تقدير و تشكر شد.

گفتني است در حاشيه اين نشست، نمايشگاهي از اسناد و تصاوير تاريخي مربوط به كتاب و كتابخواني و نمايشگاه فروش انتشارات سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران در ورودي سالن همايش در معرض ديد عموم قرار داده شده بود.

ضمناً فايل سخنراني و مطالب ارائه شده در همايش و نشريه درج آماده ارائه به علاقمندان مي باشد.






سایت خبری یزد فردا

مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید

 
  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا