یزدفردا :تجربه ثابت کرده که پرداختن به حرفه پزشکی در سینما و تلویزیون به یکی از پر دردسر‌ترین موضوع‌ها تبدیل شده است. حال می‌خواهد در قالب یک گزارش انتقادی از جامعه پزشکی باشد یا یک سریال طنز نود قسمتی. از اعتراض و تحصن پرستاران جلوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و گذارندن چند شب در میدان بهارستان برای فیلم «شوکران» بهروز افخمی گرفته تا اعتراض روانپزشکان به دلیل به سخره گرفته شدنشان در سریال «ساختمان پزشکان». اما شاید پر دردسر‌ترین و شدید‌ترین این اعتراض‌ها حال گریبانگیر آخرین ساخته مهران مدیری شده است. اعتراض‌هایی که در میان آنان شخص وزیر و رئیس سازمان نظام پزشکی هم دیده می‌شود. تحریم سریال، انتشار نامه‌هایی توهین آمیز، تهدید به تجمع همه به سوی عوامل سریال و مسئولین صدا و سیما نشانه رفته تا از ادامه پخش آن جلوگیری کند اما در مقابل مدیر شبکه سه سیما هم تا به امروز بر توهین آمیز نبودن «در حاشیه» پافشاری کرده و زیر بار انتقادات نرفته است. 

به گزارش فرارو، تنها ده روز از نمایش سریال نود قسمتی «در حاشیه» گذشته است. سریالی که بازگشت مهران مدیری به تلویزیون است. از زمانی که مطرح شد «مدیری» مشغول ساخت سریالی جدید است که سوژه اصلی آن پزشکان، پرستاران و تا حدودی هم بیماران هستند، زمزمه‌های اعتراضی هم آغاز شد. برخی از مسئولان ارشد حوزه سلامت در طول تصویربرداری این سریال همواره بر این نکته تاکید می‌کردند که «این مجموعه نباید جایگاه پزشکی کشور را تحت الشعاع قرار دهد». در این شرایط این سوال به میان می‌آید که اصلا یک سریال طنز با نگاهی انتقادی می‌تواند جایگاه قشری را تحت تاثیر قرار دهد؟ 

در ابتدا اعتراض اصلی پزشکان و دغدغه آنان تاثیرگذاری بر رابطه مردم با پزشکان بود اما به مرور هرچه سریال به پیش رفت و شخصیت‌ها بیشتر در نقش‌هایشان جا افتادند مسیر اعتراض‌ها هم عوض شد. برخی از پزشکان طی نامه‌های اعتراضی خود این تفکر را القا کردند که کسی نه تنها حق توهین بلکه حق انتقاد هم از این جامعه را ندارد. 

از کنترل خارح شدن اعتراض‌ها

اعلام نارضایتی برخی پزشکان از سریال «در حاشیه»، در برخی موارد حتی ناجوانمردانه شد. پزشکان در نامه‌هایی توهین آمیز نوشتند که مشاغل دیگر اقشار جامعه پایین‌تر از آن هاست و آنان لباسی مقدس بر تن کرده‌اند. به این ترتیب خودشان را از باقی افراد جدا و اعلام کردند که کسی حق نقد کردنشان را ندارد. در همین راستا مشاور رئیس سازمان نظام پزشکی هم علنا بعد از خبر اعلام آمادگی پزشکان برای اعتراضی گسترده و شدید گفت: «ما پرسش داریم چرا نسبت به سایر حرفه‌ها و مشاغل سریال طنز ساخته نمی‌شود و آنان مورد انتقاد قرار نمی‌گیرند.» 

گروهی دیگر هم پا را از این فرا‌تر گذاشتند و به کارگردان و بازیگران سریال توهین کردند. به طوری که با لحنی عجیب و تحلیلی کودکانه حسود بودن را به عوامل سریال نسبت دادند و گفتند که ساخت چنین سریالی ناشی از نقشه این افراد برای تخریب مقامی است که خود نتوانسته‌اند به دست آورند. 

این اعتراض‌های عجیب به همین نقطه ختم نشد. بلکه بد‌ترین آن زمانی بود که برخی از پزشکان اقدام به افشای مسائل خصوصی عوامل سریال پرداختند. مثل یکی از پزشکان که نامه‌اش مورد توجه خیلی از خبرگزاری‌ها قرار گرفت. نامه‌ای که ساده‌ترین اصول اخلاقی در حرفه پزشکی را هم زیر سوال برد و پرونده بیماری را برای منافع شخصی خود فاش کرد. در این نامه به بخشی از پرونده روان‌شناسی و پزشکی یکی از عوامل سریال اشاره شده که به جراحی‌های زیبایی و درمانی نیاز داشته است.

 

مسئولان در اول صف اعتراض‌ها

سازمان نظام پزشکی هم به عنوان نماینده پزشکان به جای آنکه آتش به پا شده را آرام کند، با انتشار نامه‌ای شدیدالحن و دعوت این قشر به اعتراض حضوری آن را تشدید کرد. از اواسط نوروز این سازمان به شکلی غیر مستقیم پزشکان را تشویق به اعتراض حضوری به پخش این سریال کرده و این موضوع را به رأی گذاشته است؛ رأی گیری که بی‌طرفانه نیست و در پرسش آن هم، سریال را «هتاکانه» خوانده است. مشاور رئیس نظام پزشکی اعلام کرده که این تعداد حال به بیش از ۷ هزار نفر رسیده است. 

در مقابل اما در جواب اعتراض‌هایی این چنینی بسیاری از کاربران اینترنتی هم به بیان و اظهار نظر درباره این سریال پرداخته و با اشاره به تجربه‌های شخصیشان برخی از انتقادهای گفته شده در سریال را تایید کردند.

مردم چه می‌گویند؟ 

تا به امروز صحبت‌های فراوانی در زمینه صحت اعتراض پزشکان به «درحاشیه» مطرح شده است. اما آنچه بیش از همه در میان کاربران اینترنتی و درنظرسنجی سایت‌های مختلف در این باره تکرار شده آن بود که ریشه این اعتراض‌های شدید به یک سریال طنز چیست؟ آیا در کشور ما طنز برابر با توهین است؟ و یا مهم‌تر از آن چرا انتقاد از پزشکان در جامعه ما به یکی از پر رنگ‌ترین خط قرمز‌ها تبدیل شده و آستانه نقدپذیری این قشر تا این اندازه پایین است؟ آیا می‌توان منکر مشکلاتی که در حال حاضر در جامعه پزشکی ما وجود دارد شد؟ مشکلاتی همچون گرفتن زیر میزی، اجرای عمل و تجویز بی‌رویه داروهای غیر ضروری، داشتن نرخ جداگانه و بی‌تخصصی برخی از پزشکان همه و همه از جمله مواردی هستند که اگر خودمان نه اما حداقل یکی از اعضای خانواده و نزدیکانمان با آن رو به رو بوده‌اند. 

اما آنچه که بیش از همه اعتراضات بر علیه این سریال را به یکی از موضوع‌های داغ تبدیل کرده واکنش عجولانه جامعه پزشکی به این موضوع بوده است. واکنش‌هایی که حتی قبل از بر روی آنتن رفتن این سریال آغاز شد، پروژه ساختش را متوقف کرد، نامش را تغییر داد و در ‌‌نهایت با اصلاحیه به تلویزیون راه یافت.

مدیر شبکه سه هم بر این عجول بودن تاکید کرده و به مخالفان گفته اگر بدون تعصب به محتوای اثر نگاه کنند، متوجه می‌شوند که «در حاشیه» به هیچ کس توهین نمی‌کند. به گفته غلامرضا میرحسینی: «من خطابم به دوستان این است که سریال را ببینند و لذت ببرند. در این میان برای ما نظر مردم از اهمیت بیشتر و بالاتری برخوردار است.» 

همین واکنش‌های عجولانه وقتی در کنار لیست طولانی اعتراض‌های جامعه پزشکی از جمله پرستاران، پزشکان عمومی، روانپزشکان و... به تمام ساخته‌هایی که پیش از این هم مورد اعتراض بودند قرار گرفت، شاید مردم را بیش از گذشته به این موضوع حساس کرد که با این روند و با وجود مشکلاتی که حال پزشکان منکر آن هستند کسی می‌تواند از عملکرد این قشر انتقاد کند و مشکلاتی که همه از آن باخبرند را برطرف کند؟

دکتر علی شفیعی :
پزشکان محق هستند
اعتراض‌های شدید، اعلام آمادگی برای تجمع‌های اعتراضی و حتی انتشار نامه‌های توهین آمیز از سوی پزشکان واکنش‌هایی است که در مقابل سریال طنز «در حاشیه» مهران مدیری این روزها فضای مجازی را پر کرده است. عده‌ای بر این باورند که آخرین ساخته مهران مدیری بر خلاف گفته بسیاری از پزشکان معترض توهینی به این جامعه نیست. به گفته آنان در کشور ما به غلط طنز با توهین برابر شده است. در این میان اما این پرسش مطرح می‌شود که چرا پزشکان به چنین سریالی که تنها چند قسمت از آن منتشر شده اینچنین واکنش نشان داده‌اند و یا آیا اصلا این جامعه محق اعتراض هستند؟ 

دکتر علی شفیعی عضو گروه جامعه‌شناسی پزشکی انجمن جامعه‌شناسی ایران در این باره به فرارو گفت: «در مقطع کنونی و با وجود مشکلات فراوان، جامعه پزشکی به شدت برانگیخته است. کافی است که قطره‌ای به این لیوان لبالب از مشکلات اضافه شود و آن وقت است که غلیان می‌کند و چنین واکنش‌هایی به یک سریال طنز آغاز می‌شود. اگر در شرایط دیگری بودیم قطعا به این گونه اتفاق نمی‌افتاد.»
 
وی افزود: «با آنکه همیشه از عبارت‌های "بعضی از پزشکان" و یا "بخشی از جامعه پزشکی" استفاده می‌شود اما زمانی که در رسانه‌ای یک جمعیت صنفی مخاطب قرار گیرد حتی اگر "بخشی" از آنان مورد نظر باشند، در ناخودآگاه جمعی به تمام آن جمعیت تسری پیدا می‌کند.»
 
وی با اشاره به فعالیت‌های وزارت بهداشت در دو سال گذشته گفت: «دولت جدید بر این باور بود که عمده مشکلات بخش حوزه سلامت مربوط به هزینه‌هایی است که مردم باید بپردازند. به این ترتیب تمام تلاش خود را بر این گذاشت تا منابع مالی مورد نیاز را به این وزارت خانه تزریق کند. غافل از این که مشکلات به مدیریت، مدیریت منابع و مهم‌تر از همه کمبود نیروی انسانی باز می‌گردد.»
 
وی افزود: «منابع مالی به سیستم سلامت تزریق شد اما کیفیت درمان افزایش پیدا نکرد حتی افزایش تعرفه‌ها هم نصیب همه پزشکان نشد و تنها به اقلیتی رسید.»

شفیعی ادامه داد: «از طرفی دیگر در این دوران به محدودیت‌های این رشته افزوده شد. وزارت خانه پزشکان را از زدن مطب پس از فارغ التحصیلی منع و آنان را وادار کرد تا در بخش دولتی مشغول به کار شوند. بیمارستان‌هایی که از پس پرداخت مواجب آنان بر نیامده و بودجه کافی برای این کار نداشتند و ندارند. حتی امکانات لازم برای جلب و رضایت مشتری هم وجود ندارد.»
 
وی تصریح کرد: «تمام این عوامل دست به دست هم دادند تا نه تنها جامعه پزشکی نتواند کیفیت کار خود را بالا ببرد، بلکه اجبار ناشی از کنترل وزارت و برآورده نکردن نیازهای پزشکان باعث شد تا موجی از نارضایتی در میان آنان به وجود بیاید و حساسیت نسبت به واکنش‌ها را هم افزایش دهد.»  
 
وی با اشاره به حواشی سریال «در حاشیه» ادامه داد: «ما موقعی می‌توانیم سیستم سلامت را نقد کنیم و حتی این نقد را به صورت طنز نشان دهیم که جوانب مختلف مشکلاتی که در نظام سلامت وجود دارد را بررسی کنیم. اما موقعی که سریالی و یا فیلمی در قالبی ارائه می‌شود که چند شخصیت مشخص دارد و این شخصیت‌ها نماینده‌های سیستم درمانی شناخته می‌شوند آن وقت است که ممکن است که جای اعتراض به وجود بیاید و آن تجریبات منفی مسئله به کل جامعه تعمیم پیدا می‌کند.»

شفیعی ادامه داد: «کارهایی که وزارت بهداشت در دو سال گذشته انجام داد در حقیقت یک دوره گذار است. از این بایت که پزشکی به عنوان یک حرفه و اقتصاد سلامت جایگاه خودشان را پیدا می کند. در آن زمان مردم می دانند که باید چه انتظاری از پزشک خود داشته باشند و پزشک هم میداند به ازای چه دستمزد باید خدمات ارائه دهد. این توافق و شناخت باید در جامعه ما وجود داشته باشد.»

وی در توضیح آنکه آیا نگاهی تقدسی به جامعه پزشکی وجود دارد یا نه گفت: «بحث تقدس یک موضوع دو جانبه است. اگر ما این اعتراض را به پزشکان داریم که چرا خود را مقدس و بری از نقدی می‌دانند مردم هم نباید این نگاه را به آنان داشته باشند. جامعه هم باید بداند که اگر این طور نیست صحت رفتار پزشکان نباید به اخلاق آنان واگذار شود بلکه باید به روابط و شئون حرفه‌ای آنان واگذار شود. یک چیز دوگانه؛ یعنی هم جامعه نباید انتظار رفتار قدسی از سیستم پزشکی داشته باشد و هم پزشکان نباید رشته خود را جدا از باقی رشته‌ها بدانند.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا سریالی طنز می‌تواند بر رابطه بیمار و پزشک تاثیر بگذارد گفت: «بله. شرایط جامعه شرایط عادی در حوزه سلامت نیست. تلنبار شدن مجموعه‌ای از مشکلات طی سال‌ها و پاسخ درست ندادن به هرکدام از آنها باعث شده چه جامعه پزشکی و چه مردم به شدت نسبت به این مسائل حساس باشند و فقط کافی است که محرک جدیدی وارد این حوزه شود.»

وی تصریح کرد: «وزارت بهداشت هم به جای آنکه این فضا را آرام کند خودش به آن آتش می‌زند. در صورتی که اگر در حوزه مدیریتی وظایف خودش را به درستی انجام می‌داد اولا سوژه‌ای برای سریال‌ها وجود نداشت و اگر هم قرار بود در جامعه پزشکی اعتراضی وجود داشته باشد به این حجم نبود.»

 

  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا