یزدفردا"ما با دوستان ایرانی‌مان مخصوصاً در دیدارهای مقامات بالا خیلی رُک، صریح و شفاف صحبت کرده‌ایم و مانند بعضی از مقامات کشورها مقابل و در برابر و روی آنها نخندیدیم و پشت سر آنها حرف‌های دیگری بزنیم.
سفیر ترکیه در تهران می‌گوید: در ترکیه اصطلاحی وجود دارد که می‌گویند «دوست همیشه تند و صریح حرف می‌زند»؛ ما با دوستان ایرانی‌مان مخصوصاً در دیدارهای مقامات بالا خیلی رُک، صریح و شفاف صحبت کرده‌ایم و مانند بعضی از مقامات کشورها مقابل و در برابر و روی آنها نخندیدیم و پشت سر آنها حرف‌های دیگری بزنیم.
به گزارش اعتدال، شفقنا نوشته است: «دوست همیشه تند و صریح حرف می‌زند»؛ این ضرب‌المثل ترکی را «رضا هاکان تکین» در دفاع از یکرنگی و رفتار صادقانه ترکیه در قبال ایران به کار می‌برد. او در زمان نخست وزیری داوود اوغلو به عنوان سفیر ترکیه به ایران آمد. او چندکلمه‌ای در حد تعارفات فارسی بلد است و حضور سه خانم از یک پایگاه خبری برای مصاحبه را نشانه‌ای از فعال بودن بانوان ایرانی در عرصه‌های اجتماعی و مؤید سخنان دکتر ظریف درباره پیشرفت بانوان ایرانی می‌داند.
هاکان تکین نمی‌پذیرد که روابط ایران و ترکیه، زمستانی و سرد شده است. او می‌گوید: در بعضی از موارد ممکن است ما اختلاف نظر و دیدگاه با مقامات ایرانی داشته باشیم ولی با این حال همیشه روابط و رایزنی‌های ما در سطوح بالا ادامه داشته و دارد.
سفیر ترکیه در ایران خبر داد که امسال رفت و آمد مقامات بالای ایران و ترکیه انجام خواهد شد و دلیل وقفه در این سطح روابط را به انتخابات ترکیه و تشکیل نشدن دولت نسبت داد.
هاکان تکین می‌گوید: ما از اینکه ایران توانسته است در مذاکرات 1+5 موفق شود خیلی خوشحالیم ولی آرزویمان این است که ایران فقط با کشورهای اروپایی مذاکراتش را انجام ندهد و بتواند موفقیتی را که به‌دست آورده با کشورهای منطقه ادامه دهد؛ چون در حال حاضر ما در منطقه مشکلی به نام امنیت داریم.
سفیر ترکیه در ایران با اشاره به وضعیت منطقه و ابراز نگرانی از بلای مذهب‌گرایی و بروز جدایی و نفاق بیان می‌کند: آرزوی ما این است که چهره‌هایی مانند جناب آیت‌الله سیستانی بیشتر شوند و به اقتدار برسند و بتوانند فعالیت‌هایشان را بیشتر کنند تا به نفع منطقه باشد.
رضا هاکان تکین در مصاحبه با «شفقنا» به پرسش‌هایی درباره سیاست خارجی ترکیه، روابطش با ایران، روسیه و اتهاماتی در رابطه با حمایت از داعش و همچنین آینده خاورمیانه پاسخ داده است.
- وقتی بهار عربی رخ داد ترکیه به عنوان یک الگو در بین کشورهای انقلاب دیده مطرح شد اما به تدریج از آن جایگاه دور شد و سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه به سمت و سویی رفت که کمتر قابل انتظار بود. آیا ترکیه در منطقه احساس ناامنی کرد و سیاست‌هایش را تغییر داد؟ چه اتفاقی افتاد که به گفته برخی منتقدان، ترکیه در سیاست خارجی خود به سوی تنش‌افزایی رفت؟
در واقع ترکیه، مواضع ترکیه و همچنین سیاست‌های ترکیه نیست که تغییر کرده است، بلکه این به خاطر تغییرات و اتفاقاتی است که در خود منطقه روی داده است. چه در سیاست‌های داخلی ترکیه و چه در سیاست‌های خارجی آن تغییری رخ نداده است. البته که بهار عربی در منطقه، شروعی برای یک تغییر در منطقه بوده است و ترکیه هم همیشه به صورت مشروع از مردم کشورهای مختلف منطقه حمایت کرده که بتوانند حق خودشان را بگیرند. ولیکن متأسفانه این تغییرات خیلی بیشتر از آنچه که انتظار می‌رفت دردناکتر و خونبارتر به وجود آمد.
همانطور که می‌دانید در چند سال اخیر در کشورهای همسایه ترکیه از جمله سوریه و عراق جنگ بود و در برخی بخش‌های خاک عراق همچنان درگیری با گروه تروریستی داعش ادامه دارد. به هر حال جنگ‌های داخلی همچنان در این کشورها ادامه دارد. ما با هیچ‌کدام از کشورهای منطقه هیچوقت رویکرد مذهبی و قومیتی نداشتیم. در واقع همیشه به کشور ترکیه این اتهام زده شده است که از گروه «اخوان المسلمین» حمایت می‌کند ولی رئیس‌جمهور کشورمان آقای اردوغان زمانی که نخست‌وزیر بودند با مرسی که رئیس‌جمهور آن زمان بودند دیدار داشتند و از «لاییک» صحبت کردند که عکس‌العمل و توجه اخوان‌المسلمین را به دنبال داشت یا زمانی که در بحرین تحولات تازه شروع شده بود آن زمان هم، جناب اردوغان آنجا هم رفته بودند و در یک سخنرانی اعلام کردند که ما کربلای جدید نمی‌خواهیم. این موضوع را هم عنوان کنم که ما در سال 2011 با سوریه و آقای بشار اسد رابطه نزدیکی داشتیم ولی از زمانی که بشار اسد به صورت وحشتناک شروع کرد به بمباران مردم خودش و به کشتار مردم پرداخت، ما روابطمان را با او تغییر دادیم یا در کشور عراق ما همیشه مخالف مداخله کشورهای خارجی بودیم.
به یاد داشته باشید که در سال 2003 امیر قطرمی خواست برای جنگ نیروهایش را وارد کشور عراق کند و درخواستشان این بود که از طریق خاک کشور ترکیه وارد عراق شوند ولیکن این درخواستشان در مجلس کبیر ترکیه رد شد، در سال 2011 کشور ما از کشورهای دوست و بخصوص رهبران کشور عراق خیلی دعوت کرد که حکومتی تشکیل دهند که همه نوع از شیعه و سنی و همگی با هم متحد شوند و یک حکومت متحد را تشکل دهند. دولت قبلی عراق به این دعوت ها و درخواست ها و پیشنهادات توجهی نکرد و ترتیب اثر نداد؛ ما خیلی به آنها تذکر و هشدار دادیم که قرار است چه تهدیداتی برایشان پیش آید. بعد از آن هم همه شاهدیم که در تابستان 2014 داعش تمام موصل را در دست گرفت و بعد هم قتل عام هایی که آنجا اتفاق افتاد را شاهد بودیم.
چیزی که می‌خواستم بگویم این بود؛ کشور ترکیه هیچوقت تغییری در سیاست‌هایش انجام نداده است و همیشه ما خواسته‌ایم در کشورهای منطقه صلح و دوستی و استقرار ثبات برقرار شود و تمام صحبت‌ها و درخواست‌هایمان از کشورهای منطقه همین بوده است.
- چرا ترکیه از روابط بسیار خوب خود با سوریه برای کاهش بحران‌هایی که پشت سر هم در سوریه رخ می‌داد، استفاده نکرد و سیاست قهر با این کشور را در پیش گرفت؟ آیا این سیاست قهر و دوری از سوریه منجر به تشدید بحران نشد؟
سوال خیلی خوبی است؛ فکر می‌کنم لازم است این را یک مقدار بیشتر باز کنم که از مارس 2011 این تغییر و تحولات در سوریه آغاز شد و در آن زمان آقای احمد اوغلو که آن زمان وزیرخارجه بودند و الان نخست‌وزیرمان هستند، سفرهای خیلی زیادی به دمشق داشتند و با خود جناب اسد صحبت های زیادی انجام دادند و در آن زمان که هنوز روابط ما خوب بود به آقای اسد خیلی گوشزد کردند و حتی پیشنهاد دادند که شما خیلی جوان هستید، مردم خیلی شما را دوست دارند و شما می‌توانید روابطتان را با مردم خوب کنید و آنها را در کنار خود نگه دارید و به خواست‌های ملت خودتان گوش کنید اما متاسفانه برخلاف این همه رفت و آمد و این همه صحبت هایی که در این زمینه شد، بشار اسد گوش نداد و کاملاً رویکرد متفاوتی نشان داد. طی حدود شش، هفت ماهی که بخواهد تحولات سوریه به این مرحله برسد، ترکیه خیلی سعی و تلاش کرد تا بتواند روابط را بهتر کند ولیکن نشد و به نتیجه نرسید.
یکی از دلایلی که ما به فکر هر دو کشور سوریه و عراق هستیم، این است که علاوه بر اینکه ما آنها و ملت آن دو کشور را مانند برادر خودمان می‌دانیم، این دو کشور همسایه هم مرز با ما هستند و اگر آنجا اتفاقی بیفتد و اگر آتشی آنجا به وجود بیایید دامن ما را هم می‌گیرد؛ در نتیجه برای ما خیلی مهم است که صلح و آرامش در این کشورها برقرار شود.
- در مورد ایران چطور؟ روابط ایران و ترکیه به نظر تنش‌آلود است. وقتی ما از مسئولان ایرانی در این مورد سوال می‌کنیم تاکید دارند ترکیه کشور دوست و برادر ماست و روابط نزدیکی داریم اما تغییر لحن جناب اردوغان در اظهارنظرهایی که دارند مشهود است و ایران را متهم می‌کنند که سیاست‌های تنش‌آفرین در منطقه دارد و به نظر می‌رسد روابط ایران و ترکیه در یک زمستان سرد به سر می برد. چرا اینگونه است و با وجود قرابت فرهنگی و نزدیکی ملت‌ها، ترکیه دیگر ترکیه سابق نیست و مثلاً آقای اردوغان به راحتی از واژه‌هایی مثل دشمنی ایران به کار می‌برند؟
در ترکیه اصطلاحی وجود دارد که می‌گویند «دوست همیشه تند و صریح حرف می‌زند»؛ ما با دوستان ایرانی‌مان مخصوصاً در دیدارهای مقامات بالا خیلی رُک، صریح و شفاف صحبت کرده‌ایم و مانند بعضی از مقامات کشورها مقابل و در برابر و روی آنها نخندیدیم و پشت سر آنها حرف‌های دیگری بزنیم. ایران و ملت ایران همیشه برای ما کشور برادر بوده و هستند و اصلاً شکی نداشته باشید که روابط ما دوستانه است.
این مسأله بسیار عادی و نرمال است که گاهی در روابط بین حکومت‌ها فراز و نشیب وجود داشته باشد و از این موضوعات پیش می‌آید ولی بین ملت ایران و ترکیه به جرأت می‌توانم بگویم همواره روابط دوستانه بوده است و نه در این دوران - که تنش وجود داشته - یا بعد از این، به هیچ‌وجه روابط ترکیه با ایران لطمه‌ای نخواهد دید. در ضمن این درست نیست که بگوییم روابط ما در زمستان سرد است و فکر می‌کنم شما خیلی قضیه را بزرگ کرده‌اید. در بعضی از موارد ممکن است ما اختلاف نظر و دیدگاه با مقامات ایرانی داشته باشیم که این یک راز نیست ولی با این حال همیشه روابط و رایزنی های ما با سطوح بالا ادامه داشته و دارد. دلیل اینکه در دیدارهای سطوح و مقامات بالای دو کشور وقفه ایجاد شده است به خاطر انتخاباتی بود که در ماه‌های ژوئن و نوامبر سال گذشته در ترکیه در حال برگزاری بود و هنوز حکومتی تشکیل نشده بود برای همین در رفت و آمدها یک مقدار وقفه افتاد که امسال دوباره روابط آغاز می‌شود.
- یعنی دوباره روابط مسئولان دو کشور از سر گرفته می‌شود و به حالت…
در واقع روابطمان همیشه وجود داشته و قطع نشده که دوباره بخواهد از سر گرفته شود ولی در سطوح بالا و رئیس‌جمهور به آن دلیلی که گفتم وقفه‌ای پیش آمده بود که امسال به روابط در این سطح ادامه خواهیم داد. به عنوان مثال قرار است آقای ابراهیم رحیم‌پور معاون وزیر خارجه سفری به ترکیه داشته باشند و قرار است در این سفر یکسری رایزنی‌ها و مذاکراتی انجام شود و برنامه‌ریزی برای دیدارهای بعدی داشته باشند.
- ایران و ترکیه روابط خوبی دارند اما چرا نمی‌توانند درباره مسائل منطقه‌ای مذاکره کنند و به تصمیم مشترک و خوبی در راستای حل بحران برسند؟
در مورد مسائل منطقه‌ای، ما اختلاف نظرهای خیلی جدی با همدیگر داریم. یکی از مواردی که ما تفاوت دیدگاه داریم موضوع سوریه است که دیدگاه‌های ایران و ترکیه در این زمینه مشخص است. با وجود این اختلاف دیدگاه که در مورد سوریه داریم سعی کرده‌ایم تا امروز این اختلافات تاثیری بر روابط دوجانبه ما نگذارد و همیشه تلاش و سعی دو کشور بر این بوده که بتوانند با روابط بیشتری که دارند و رفت و آمدها و دیدارهایی که دارند این تفاوت دیدگاه‌ها را به حداقل برسانند. ما همیشه سعی کردیم در کنار ایران باشیم بخصوص وقتی که فشارها و تحریم‌های بین‌المللی روی ایران زیاد بود. ما سعی کرده‌ایم همیشه پشت ایران باشیم و این سیاست ما هنوز تغییر نکرده است.
ما از اینکه ایران توانسته است در مذاکرات 1+5 موفق شود خیلی خوشحالیم ولی آرزویمان این است که ایران فقط با کشورهای اروپایی مذاکراتش را انجام ندهد و بتواند موفقیتی را که به دست آورده با کشورهای منطقه ادامه دهد؛ چون در حال حاضر ما در منطقه مشکلی به نام امنیت داریم. این فقط مشکل یا تقصیر یک کشور نیست و در کل منطقه این مشکل وجود دارد ولی همه کشورها از جمله ایران باید وظیفه‌ای که به عهده‌شان است برای برقراری امنیت انجام بدهند.
می‌دانیم ایران درخصوص یکسری کشورهای منطقه به صورت مشروع یکسری نگرانی‌هایی دارد که به همان اندازه خیلی از کشورهای منطقه هم درخصوص ایران نگرانی‌هایی دارند. نگرانی‌هایی که ما داریم این است که در دوران پسابرجام و بعد از این دوران، ایران ببینید تمام توجه کشورهای غربی را به دست آورده و به آن چیزی که خواسته رسیده است و بگوید پس آن روندی که ما ادامه می‌دادیم، درست بوده و نخواهد تغییری در خود و سیاست‌هایش ایجاد کند و این برای استقرار و ثبات در منطقه خوب نخواهد بود.
مشابه همین موضوع را ما می‌توانیم در مورد تحولات سوریه در دو سال اخیر مثال بزنیم. برای کوتاه مدت شاید به دست آوردن برخی منافع به نظر خوب بیاید ولی اگر برای طولانی مدت در منطقه خواهان استقرار و ثبات هستیم باید یکسری چیزها تغییر کند. دوباره تاکید می‌کنم این فقط در مورد ایران نیست و تمامی کشورهای منطقه باید در این زمینه قدمی بردارند. به هر حال اگر ما بین خودمان به تفاهم نرسیم نمی‌توانیم برای منطقه راه حلی ارائه بدهیم. به هر حال امروز اروپایی‌ها اینجا هستند و فردا نیستند و ما کشور همسایه در کنار هم هستیم.
- چرا ایران و ترکیه به عنوان دو کشور بزرگ منطقه‌ای به اضافه عربستان و مصر - که الان تا حدی در حاشیه قرار گرفتند - برای حل بحران منطقه و اختلافاتی که با هم دارند، مذاکره نمی‌کنند؟ می‌دانیم که رویکرد ایران همیشه این بوده که غرب در برابرش بوده و الان اگرچه در برجام به نتیجه رسیدند اما اینطور نیست که سیاست ایران ذیل سیاست غرب باشد یا غرب را به کشورهای منطقه ترجیح بدهد، اما به نظر می‌رسد در پسابرجام قدرت‌های منطقه‌ای احساس می‌کنند به نوعی در یک رقابت ژئوپلیتیکی قرار گرفته‌اند. آیا چنین رقابتی فضا را به سمتی نمی‌برد که غرب برای منطقه تصمیم بگیرد؟
کشورهای دیگر را نمی‌دانم ولی ما در این زمینه هیچ تردیدی نداریم؛ من از زبان کشورهای دیگر مثل عربستان حرف نخواهم زد ولی در مورد کشور خودمان ترکیه می‌گویم که در داخل هیچگونه رقابت ژئوپلیتیک با کشور دیگری نیست. ما اگر ببینیم کشور ایران در جوامع بین‌المللی به آن جایگاهی که حقش است رسیده، از این خوشحال می‌شویم چون در گذشته که نگاه می‌کنیم می‌بینیم رویکرد ایران نسبت به کشورهای دیگر چگونه بوده، ما این موضوعات و مسایل را متوجه هستیم. البته که کشور ایران تقریباً جمعیتش نزدیک به جمعیت کشور ترکیه است و جغرافیای بزرگتری از کشور ترکیه دارد و دارای تاریخ و تمدن بسیار قدیمی و بزرگ است و مسلماً در منطقه جایگاه خاص خودش را خواهد داشت.
اینجا موضوعی که فکر می‌کنم مهم است، این است که مشخص شود تصور و دیدگاه ما از جایگاه یک کشور در منطقه چیست و چه جایگاهی را تصور داریم؟ مثلاً اگر یکسری نگرانی‌هایی وجود داشته باشد که ایران در منطقه یکسری سیاست‌ها و روابطی دارد، اگر سوالات و نگرانی‌هایی وجود دارد، باید آن سوالات و نگرانی‌ها از بین برود.
- روابط ترکیه و روسیه بعد از قضیه سرنگونی هواپیمای روسیه خیلی تنش‌آلود شد و حتی بیم این می‌رفت که جنگی رخ دهد. جدال لفظی بین آقای پوتین و جناب اردوغان شدت گرفت. ترکیه می‌گفت حریم هوایی‌اش شکسته شده و روسیه معتقد بود بدون دلیل هواپیمایش سرنگون شده است. داستانِ روابط ترکیه و روسیه به چه سمتی پیش می‌رود و آیا احتمال تشدید اختلاف وجود دارد؟ چه خطراتی از این بابت منطقه را تهدید می‌کند؟
آنچه در روابط بین روسیه و ترکیه رخ داد، روابطی نبود که ترجیح و مورد نظر ما باشد. در واقع ما روابط بسیار خوبی با روسیه داریم. روس‌ها به عنوان توریست به ترکیه می‌آیند و از نظر اقتصادی و تجاری دومین کشوری است که سرمایه‌گذاری‌مان در آنجاست و بیشترین مبادلات تجاری بین دو کشور انجام می‌شود. اگر روابط ما به این نقطه رسیده است مقصر اصلی خودِ روسیه است چون که به دفعات قبلاً هم خیلی پیش آمده بود که حریم هوایی ترکیه را نقض کرده بود و با توجه به قوانین بین‌المللی در این زمینه خیلی تذکر داده بودیم و قبلاً این مسایل گوشزد شده بود که اگر دوباره نقض کنند ما مجبور هستیم طبق قوانین بین‌المللی برخورد کنیم؛ تا اینکه بالاخره حرف ما را گوش ندادند و چیزی که فکر می‌کردند درست است، انجام دادند و در تاریخ ۲۴ نوامبر هم هواپیما سوخو که آمد، آنجا هم خیلی تذکر دادیم ولی آنها حرف ما را گوش ندادند و بعد از چند اخطار که پشت سر هم داده شد مجبور شدیم که طبق قوانین عمل کنیم چون نقض حریم هوایی شده بود.
ما تصمیم نداریم با روسیه جنگ کنیم ولی طبق قوانین مثل همه کشورها، می‌خواهیم از حاکمیت ملی خود دفاع کنیم. حتی بعد از این قضیه آقای اردوغان پیغام برای آقای پوتین فرستادند و درخواست مذاکره و گفت‌وگو دارند که در این مورد صحبت کنیم و تنشی که ایجاد شده از بین ببریم و روابط را مانند گذشته خوب کنیم ولی در جریان هستید که تمام این درخواست‌ها بی‌پاسخ بوده و آقای پوتین نخواستند صحبتی داشته باشند. علاوه بر این نه تنها مذاکره را قبول نکردند بلکه قدم‌های دشمنی و رویکردهایی را علیه ترکیه برداشتند از قبیل اینکه تحریم‌هایی را علیه ترکیه طرح کردند و روابط تجاریشان را با ترکیه قطع کردند، ورود توریست‌ها را به ترکیه کاهش دادند و حتی دانشجویان ترکیه که در روسیه درس می‌خواندند منع تحصیل شدند و به کشور ترکیه برگشتند. کشور روسیه برای ما یک کشور مهم است و هنوز جایگاه و اهمیت خودش را دارد و ما می‌خواهیم روابط خوبی مانند گذشته داشته باشیم ولیکن می‌بینید از طرف مقابل هیچ قدمی برداشته نمی‌شود و درخواست باید دوطرفه باشد.
- این اتفاق افتاده و روابط ترکیه و روسیه مخدوش و تنش‌آلود شده است و ترکیه به خاطر این موضوع ضرر اقتصادی می‌دهد، الان راه چاره چیست؟ ترکیه چه سیاست چاره‌اندیشانه‌ای برای حل مساله و کاهش با روسیه در پیش می‌گیرد و آیا از کشور میانجی کمک می‌گیرد و در این زمینه برنامه‌ای دارد؟
ما به عنوان کشور ترکیه نیاز نداریم که کشور سومی بخواهد بین ترکیه و روسیه میانجیگری کند، اما اگر کشور سومی پیدا شد و خواست این میانجیگری را به عهده بگیرد و کشور روسیه هم قبول کرد، ما اعتراضی نداریم.
- چرا روسیه اینقدر اصرار داشت که هیچ تذکری از جانب ترکیه در مورد هواپیما به آنها داده نشده و پوتین گفته بود از پشت به ما خنجر زدند؟
این درست نیست و صحت ندارد. نقض اول نبود. این دفاعیاتشان صحت ندارد. این یک پروسه دو ماهه بود که مرتباً این کار (نقض حریم هوایی) انجام می‌شده و هواپیماهای آنها حریم هوایی ترکیه را نقض می‌کردند و مرتباً حتی سفیر آنها احضار شد و در سطوح مختلف حتی در سطوح نظامی با آنها صحبت شد و اعلام شد اگر این اتفاق دوباره بیفتد ما مجبور هستیم طبق قوانین عمل کنیم. آنها فکر کردند ما این کار را انجام نمی‌دهیم و جدی نگرفتند و 24 نوامبر هواپیمای سوخو را زدند باز قبل از آن هم به مدت 5 دقیقه، چون توسط رادار نشان داده می‌شود به آنها تذکر داده شد که دارید می‌آیید نزدیک شده‌اید، نیایید، دور شوید به مدت 5 دقیقه به اینها تذکر داده شد و اینها همه ضبط شده است وجود دارد و ذخیره شده است.
- یکی از اتهامات روسیه به ترکیه، حمایتش از داعش است؛ گفته می‌شود ترکیه عبور داعش از مرزهایش را نادیده گرفته که این منجر به تقویت داعش شده است. پاسخ شما به منتقدان در مورد برخورد با داعش چیست؟ مواجهه ترکیه با پدیده داعش همیشه سوال‌برانگیز بوده است؛ چرا این اتفاقات افتاده که اینگونه برداشت شود؟
این تکرار مکرارت است که ما هیچگونه رابطه کاری با داعش نداریم. ما مرز گسترده ای داریم. کشور سوریه 911 کیلومتر با ترکیه مرز دارد و به خاطر مسایلی که در چهار، پنج سال اخیر در سوریه به وجود آمده بود به خاطر مسایل انسانی، سیاستِ «در باز» در مرزمان برقرار کردیم تا افرادی که می‌خواهند پناهنده شوند، بتوانند. البته ممکن است برخی از گروه‌ها از این حسن نیت ما سوءاستفاده کرده باشند.
ما در ابتدای امر در مورد ورود افراد به ترکیه خیلی تاکید داشتیم چون ترکیه کشوری توریستی است و بسیار به اطلاعات امنیتی احتیاج دارد و خود کشور ترکیه به تنهایی نمی‌تواند مرزهایش را کنترل کند. به عنوان مثال اگر از کشورهای اروپایی درباره افراد و گروه‌هایی که وارد ترکیه می‌شوند، اطلاعات امنیتی به ما داده می‌شد، خیلی راحت‌تر می‌توانستیم جلوی ورود این افراد را بگیریم که بعداً متوجه می‌شدیم به داعش می‌پیوندند. آن زمان رایزنی‌ها و مذاکرات با کشورهای اروپایی داشتیم و درخواستمان را مطرح کردیم ولی متاسفانه نتیجه نگرفتیم؛ کمک امنیتی اطلاعاتی به ما نکردند تا اینکه در خود اروپا شاهد چند مورد فعالیت‌های تروریستی بودیم و بعد از آن تازه متوجه شدند که در این زمینه ما بیشتر می‌توانیم با هم همکاری داشته باشیم، چه در زمینه خروج از یک کشور و چه در زمینه ورود به یک کشور احتیاج است کشورها این اطلاعات را در اختیار هم قرار بدهند. از آنجا به بعد بله ما در کشور ترکیه خیلی نتیجه گرفتیم و توانستیم آنها را مهار، دیپورت و کنترل کنیم. ما اگر قرار باشد که از گروه داعش چشم‌پوشی کنیم پس چرا وقتی که در موصل داعش حملات تروریستی انجام داد، به سرکنسولگری ما در موصل حمله کرد و خیلی از دیپلمات‌های ما از جمله سرکنسولمان را گروگان گرفت. با اینکه خود داعش فعالیت‌های تروریستی در خود استانبول و آنکارا انجام می‌دهد هنوز خیلی‌ها ادعا می‌کنند که ترکیه دارد از داعش حمایت می‌کند.
شما بروید تحقیق و بررسی کنید ببینید این گروه داعش چگونه به وجود آمد و با حمایت و کمک چه کشوری به وجود آمده است؟ خود سوریه از اینها حمایت کرد و مثلاً با تخلیه کردن زندان‌ها و خرید نفت از داعش باعث شد که آنها به وجود بیایند. متاسفانه دولت بشار اسد دارد از گروه داعش سوءاستفاده می‌کند، یعنی از آن برای گروه خودش و اهداف خودش استفاده می‌کند.
- خیلی‌ها بر این باور هستند که ترکیه از داعش نفت می‌خرد؛ این را تکذیب می‌کنید؟
دروغ است و صحیح نیست. کسانی که در منطقه حاکمیت دارند و از بالا وقایع را رصد می‌کنند، می‌بینند که ما هیچ مبادلاتی با داعش انجام نمی‌دهیم.
- به بمب‌گذاری آنکارا و استانبول اشاره کردید؛ ابتدا موضع ترکیه این بود که کردها این کار را انجام داده‌اند و نه داعش. الان روابط ترکیه با کردهای این کشور در چه مرحله‌ای است؟ آیا صلح پیشین با کردها مخدوش شده و آیا احتمال خطری از جانب «پ.ک.ک» ترکیه را تهدید می‌کند؟
ترکیه کردها را به عنوان خطر و تهدیدی برای خود نمی‌بیند. ترکیه فقط تروریست‌ها را به عنوان خطر می‌داند؛ حالا تروریست می‌تواند کرد باشد یا هر گروه دیگری. بمب‌گذاری‌ها در آنکارا و استانبول همان زمان گفته شد که توسط داعش بوده است. ابتدا یک صحبت‌هایی بود که ممکن است گروه «پ.ک.ک» باشد بعداً مشخص شد توسط داعش بوده است ولی حدس‌هایی مطرح شد که شاید کردها با همکاری گروه تروریستی دیگری این کار را انجام داده باشند؛ یعنی حدس و گمان‌های یکسری تحلیلگرها بوده ولی واقعیت این بود که داعش این کار را انجام داده است.
در مورد سوال دیگرتان، روند صلحی که بین دولت ترکیه با کردها بود، خیلی به خوبی پیش می‌رفت تا انتخابات سال 2014. در آن انتخابات حزب دموکراتیک خلق کردها (HDP) توانست 80 درصد رأی بیاورد و این باعث شد که احتمالاً کردها احساس ترس کنند و تصور کنند دیگر گروه «پ.ک.ک» آن قدرت قبل را در داخل ترکیه ندارند و به آن دلیل بعد از انتخابات یکی دو عملیات تروریستی انجام دادند در جنوب شرقی ترکیه و دو نفر نیروی پلیس را شبانه در خواب به قتل رساندند و یکی دو عملیات تروریستی دیگر نظیر این را انجام دادند که اینها باعث شد آن احساس امنیت و اعتمادی که نسبت به کردها به وجود آمده بود، کم‌کم از بین برود.
- به عنوان سؤال آخر بفرمایید که آینده منطقه را چگونه می‌بینید؟ و فکر می‌کنید تا چند سال دیگر روی ثبات را خواهیم دید؟
در حال حاضر اگر نگاه کنیم، آینده تاریکی داریم. البته شخصاً آدم مثبت‌اندیشی هستم و فکر می‌کنم هیچوقت در هیچ موردی نباید بخواهیم منفی‌گرا باشیم و منفی نگاه کنیم. چون منطقه ما منطقه‌ای تاریخی است و کشورهای مختلف تمدن‌های مختلف و قدمت زیادی دارند و فکر می‌کنم بتوانیم هرچند آرام و دیر اما به نتیجه برسیم. می‌توانیم با هم مذاکره کنیم و به نتیجه برسیم. خیلی اتفاقات افتاده و خون‌ها ریخته شده و اینها مسایلی نیست که بتوانیم به راحتی فراموش کنیم؛ بخصوص خیلی بذر جدایی و نفاق در منطقه پاشیده شده و اینها بخصوص برای دنیای اسلام چیز خوبی نیست و ناراحت‌کننده است. امیدوارم این بلای مذهب‌گرایی که به جان منطقه افتاده از بین برود.
ما سنی هستیم و شما شیعه اما مهم این است که ما مسلمانیم و هویت اسلام و مسلمانی داریم و زیرمجموعه آن و پایین‌ترش شیعه و سنی است و مهم این است که ما بتوانیم به درک این قضیه برسیم و بتوانیم منطقه را نجات دهیم. به این وسیله ذکر خیری می‌کنم از آیت‌الله سیستانی که در منطقه نقش مهمی داشتند و ترکیه همیشه اقدامات ایشان را مثبت ارزیابی کرده و از ایشان همیشه تقدیر و تشکر کرده است و آرزوی ما این است که چهره‌هایی مانند جناب آیت‌الله سیستانی بیشتر شوند و به اقتدار برسند و بتوانند فعالیت‌هایشان را بیشتر کنند تا به نفع منطقه باشد.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
شنبه 20,آوریل,2024