حجّت¬الاسلام و المسلمين حاج سيدعلي¬محمّد وزيري يزدي (يزد 1273_ يزد 1356ش) از عالمان نامور، واقف كتابخانة وزيري يزد به آستان قدس رضوي و باني و باعث و مشوّق وقف بسياري از املاك، باغات و مستغلّات در حوزة يزد و كرمان از سوي نيكوكاران به آستان قدس است.
وزيري يزدي، فرزند سيدمهدي از احفاد ميرزاسيدمرتضي وزير و از سادات عريضي يزد به سال 1273ش درشهر يزد به دنيا آمد.(وزيري،19) دروس مقدّماتي فارسي و عربي را نزد پسر دايي خود معتمدالعلماء فراگرفت.(كاظميني3،1656) و آنگاه در مدارس علميّة مصلّي، شفيعيّه و خان يزد، تحصيلات خود را زير نظر علماي طراز اوّل يزد ادامه داد و پس از فراغت از تحصيل به وعظ و خطابه روي آورد.(جلاليان،106) و بواسطة صداي رسايي كه داشت، از مشهورترين وعّاظ يزد گرديد(انتظاري، سخنراني،54) مدّت زماني هم براي تبليغ به شهرهاي اصفهان، تهران، زاهدان، شيراز، قم و مشهد سفر كرد.(دعايي،122) در سفرهايي كه به عتبات عاليات و ديگر شهرهاي ايران داشت، موفّق به كسب اجازه از آيات عظام: سيدابوالحسن اصفهاني، حاج شيخ عبدالكريم حايري يزدي(مؤسّس حوزة علميّة قم) سيدمحمود شاهرودي، سيدمحسن حكيم، حاج سيدمحمّدتقي خوانساري، حاج آقا حسين بروجردي، حاج آقا حسين قمي، سيدابوالقاسم خوئي، امام خميني(ره)، حاج سيداحمد خوانساري، حاج سيدمحمّدهادي ميلاني و حاج سيد عبدالهادي شيرازي، در امور حسبيه(وجوه شرعي) و روايي گرديد. (جلاليان،106،  دعايي،122، قريشي، سيماي فضيلت، 266-257)
در همين سفرها بود كه وزيري از بيشتر علماء و دانشمندان، مراجع نامي و واعظان شهير ايران، دستخط و عكس به يادگار گرفت و بعدها آن را در مجموعه¬اي 4جلدي به نام «مجمع الجواهر» سامان داد و در گنجينة مخطوطات كتابخانة وزيري به يادگار نهاد. (انتظاري، 74-73)
وزيري در طول ساليان عمر خود در زمينه¬هاي ديني، اجتماعي، سياسي و فرهنگي فعاليّت¬هاي سودمندي داشت كه مي¬توان به بازگشايي مدارس حوزة علميّة يزد، پس از شهريور 1320ش به كمك علماي نامي يزد (دعايي، 121) / تشكيل انجمن ادبي كتابخانة وزيري يزد در سال 1350ش (قريشي، 42) / تعمير و مرمّت مسجد جامع كبير يزد و تشكيل هيئت حاميان مسجد در سال 1324ش (آيت-اللهي، 60) / پيگيري و اهتمام در تصويب تعطيلي رسمي روز شهادت امام جعفر صادق(عليه السلام) در مجلس شوراي ملّي در زمان آيت الله كاشاني(محمّدرضا انتظاري، مصاحبه 30/8/86) / اعزام مبلّغ به شهرها و روستاهاي كشور و حتّي هامبورگ آلمان (قريشي، گوشه¬هايي، 41) /  بنيانگذاري مدارس جامعة تعليمات اسلامي يزد در سال 1334ش (رئوف، 127) و يادداشتهاي وزيري در پنچ جلد، اهتمام به چاپ چندين كتاب به نام¬هاي: مجموعة وزيري(جلد اوّل)، فهرست نسخه¬هاي خطّي كتابخانة وزيري،ج1تا5، محضر الشهود في ردّ اليهود، معادن الحكمة في مكاتيب الائّمه، المختارات من الرسائل / قرار دادن موقوفاتي از جمله: سه خانه در يزد و سهام بانك توسعة صنعتي و معدني و كارخانة اقبال يزد براي پشتوانة هزينه¬هاي كتابخانة وزيري اشاره نمود. (محمّدرضا انتظاري، مصاحبه، 30/8/86)
امّا در اينجا به بخشي از فعاليّت¬هاي وي كه در ارتباط با آستان قدس است، پرداخته مي¬شود:
نخست، راه¬اندازي و ادارة كتابخانة وزيري در سال 1334ش با حدود دو هزار جلد كتاب چاپي و خطّي شخصي خود (آيت اللهي،61) در دهليز شمالي مسجد كهن و تاريخي جامع كبير يزد و اهداي آن همراه با وسايل و تجهيزات به آستان قدس در تاريخ 12/4/1348، در زماني كه 17967 جلد كتاب چاپي و 3300 كتاب خطّي داشت. (مهرنيا،42)
وزيري در طول ساليان حيات خود توانست با تشويق و ترغيب بسياري از اهالي فرهنگ دوست تهران، مشهد، هند و يزد، كتابهاي خطّي و چاپي نفيس را به مجموعه كتابخانه بيافزايد (در زمان فوت وزيري، كتابخانه داراي 33 هزار جلد كتاب بود)، چنانكه حتّي پس از درگذشت وي نيز بسياري از نيكوكاران، بزرگان و فرهنگيان استان يزد، با توجّه به ارادتي كه به وي داشته و دارند، اموال و كتاب¬هاي خود را به كتابخانه اهداء مي نمايند.
 دوم، چنانكه شواهد عيني و مصاحبه¬هاي حضوري با واقفين املاك و باغات انار، پسته و... در استان-هاي يزد و كرمان گواهي مي¬دهد، بسياري به اشاره و هدايت وزيري، دارايي¬هاي منقول و غير منقول خود را وقف بر آستان قدس نموده¬اند. اين امر در سال 1348 و پس از اهداي كتابخانه وزيري به آستان قدس تشديد شد. (پيمايش)
حجّت الاسلام وزيري شاعري خوش قريحه بود. امّا مجموعه اشعارش تاكنون چاپ نشده است. تنها اثر مكتوب وي مجموعه يادداشت هايي است كه جلد اوّل آن با عنوان «مجموعة وزيري» طبع و منتشر شده است.
وزيري در 3/2/1356 در 82 سالگي درگذشت و در حياط كتابخانة وزيري (دركنار درب ورودي) به خاك سپرده شد. در سال 1374 به پاس خدمات فرهنگي وي از سوي پست ايران، قطعه تمبري به ياد بود او چاپ شد، در سال 1380 همايش نكوداشت وزيري از سوي انجمن آثار و مفاخر فرهنگي استان يزد و بنياد ريحانة¬الرسول در شهر يزد برگزار شد و تا كنون سه عنوان كتاب به نام¬هاي: سيماي فضيلت (گردآوري: سيدضياء قريشي،1374)، يادمان شادروان وزيري يزدي(گردآوري: حسين مسرّت،1380)، وزيري اسطورة خاطره¬هاي ماندگار (گردآوري: حبيب مهرنيا،1385) دربارة او چاپ شده است.
منابع:
آيت¬اللهي، سيدابوالقاسم، «به اين رواق زبرجد نوشته اند به زر»، سيماي فضيلت، گردآوري سيدضياء قريشي، مركز يزدشناسي، 1374.
انتظاري، محمّدرضا، «خاطراتي از حجّت الاسلام وزيري»، سيماي فضيلت، همان.
 _________، «سخنراني آقاي محمّدرضا انتظاري، يادمان شادروان حجّت¬الاسلام و المسليمن وزيري يزدي، به كوشش حسين مسرّت، يزد، ريحانة الرسول، 1380.
     _________ : مصاحبه، 30/8/1386.
پيمايش، پژوهش¬هاي ميداني از حسين مسرّت، مكان استان¬هاي يزد و كرمان.
جلاليان، عبدالحسين، «داستان يك زندگي» سيماي فضيلت، همان.
دعايي، سيداحمد، «ابعادي از زندگاني پرفروغ حجّت الاسلام وزيري» سيماي فضيلت، همان.
رازي، محمّدشريف، گنجينه دانشمندان، تهران، بي¬نا، 1354، ج 7.
شيرواني، محمّد، فهرست نسخه¬هاي خطّي كتابخانة وزيري يزد، تهران، انجمن آثار ملّي، 1358-1355، ج5.
قريشي، سيدضياء، «گوشه¬هايي از زندگي حجّت الاسلام وزيري» سيماي فضيلت، همان.
    _________ : سيماي فضيلت، همان.
كاظميني، محمّد، تنديس پارسايي، يزد، ريحانة الرسول، چاپ چهارم، 1380.
   _________،  دانشنامة مشاهير يزد، يزد، ريحانة ¬الرسول، ويرايش دوم، 1382، ج 2.
مسرّت، حسين، يادمان شادروان حجّت الاسلام و المسلمين وزيري يزدي، يزد، ريحانة الرسول، 1380.
مهرنيا، حبيب، وزيري اسطورة خاطره¬هاي ماندگار يزد، بقيّة العترة، 1385.
وزيري، محمّدحسين، «ياد پدر» سيماي فضيلت، همان.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا