استاد بازنشسته و برجسته دانشگاه یزد: واژه ی "باید" باید از نظام آموزشی کشور حذف شود

صدای مهربان و چهره صمیمی استاد، ما را به گرمی به داخل دعوت کرد و جاذبه ی سخن وی مثل همیشه احساس دلنشینی از صمیمیت و فرهیختگی را برانگیخت.

دکتر مهدی نواب پور از اساتید پیشکسوت و برجسته دانشگاه یزد در رشته مدیریت است که از آغاز تاسیس این دانشگاه، یار دیرینه آن در دل کویر ایران‌زمین بوده است. تخصص، تجربه و اندوخته‌های گران‌بهای استاد در حوزه‌های مختلف علمی و اجرایی، جذابیتی مضاعف به گفتگویمان بخشید.

آقای دکتر نواب پور با توجه به آشنایی کامل شما با دانشگاه یزد و مدیریت‌های مختلف آن، از خاطرات دانشگاه یزد بیشتر بگویید.

مهر ماه سال 1370 بود که از دانشگاه علامه به یزد آمدم در آن زمان دانشگاه یزد با 70 دانشجو و زمین 340 هکتاری در دو رشته عمران و مدیریت صنعتی فعالیت خود را آغاز کرده بود و ساختمان اصلی دانشگاه در محل اداره کل فرهنگ و ارشاد فعلی مستقر بود که به سرعت بعد از ده سال صاحب 200هزار متر مربع فضای آموزشی و خوابگاهی شد و در سال 1372 دانشگاه یزد دارای 73 رشته کارشناسی، 2 رشته کاردانی و 9 رشته کارشناسی ارشد بود و این نشان دهنده سیر توسعه سریع دانشگاه یزد است که در این میان نقش رؤسای دانشگاه یزد بسیار پررنگ است چراکه با توانمندی خود توانستند در وزارت علوم و همچنین در استان تاثیرگذاری لازم را داشته باشند و حمایت مقامات کشوری و استانی را جلب کنند که همین مسأله در سرعت پیشرفت دانشگاه یزد موثر بود ضمن اینکه نقش خیرین در ساخت برخی ساختمان های دانشگاه و خوابگاه دانشگاه یزد بسیار برجسته و قابل تقدیر است.

با توجه به اینکه سال‌ها مسؤولیت معاونت پژوهشی دانشگاه یزد را به عهده داشتید اوضاع پژوهشی را چگونه ارزیابی و آسیب شناسی می‌کنید؟

وضعیت پژوهش آن گونه که شایسته است پیش نمی‌رود و با توجه به اینکه تاسیس پنج پژوهشکده و یک پژوهشگاه در طرح جامع دانشگاه یزد پیش‌بینی شده است به سختی توانستیم سه مرکز پژوهشی ایجاد کنیم.

در کل نظام اداری و مقررات مالی ما ضد توسعه و هم ضد پژوهش است و باعث سنگ اندازی و مانع تراشی در حوزه پژوهش می‌شود که به نظر می‌رسد برای بهتر شدن اوضاع، نظام اداری بروکراتیک باید از حوزه پژوهش جدا شود چرا که محقق، بسیاری از هزینه ها و فرصت های خود را در نظام بروکراتیک صرف می کند.

نظر شما در مورد اینکه امروزه پژوهشگران به نوشتن مقالاتISI روی آورده اند چیست؟

در حال حاضر این واقعیت وجود دارد و مسؤول اصلی این روند نیز دولت است چرا که دولت اصرار دارد نقش کشور در تولید علم را ارتقا دهد در حالی که برای تجاری سازی دستاوردهای علمی سازوکاری را در پیش نگرفته است ضمن اینکه پژوهش هم باید در خدمت نیاز جامعه امروز ایران باشد و اساتید برای پژوهش به عنوان ابزار تولید علم و خدمت ماندگار نگاه کنند و نه منبع درآمد یا احراز مقام و به دنبال تجاری سازی نتایج تحقیقات خود باشند تا در راستای نیاز جامعه به کار گرفته شود. در حالی که در دو سال گذشته دانشگاه MIT به اندازه درآمد ایران از نفت درآمد پژوهشی داشته است، هنوز یافته‌های پژوهشگران ما در قفسه‌های کتابخانه‌ها خاک می‌خورد.

وزارت علوم چه نقشی در این زمینه می تواند داشته باشد؟

پژوهش حمایت می‌خواهد، وزارت علوم هم در عمل باید از محققان حمایت کند و برای این امر مشوق‌های تاثیرگذار در نظر بگیرد و سپس برای تجاری سازی یافته ای علمی عملا تسهیلاتی را در نظر بگیرد و بخش پژوهش را مانند سایر بخش‌ها اسیر نظام ناکارآمد دیوان‌سالاری و بروکراتیک نکند و مدیران توجه کنند که بحث اصلی دریافت بودجه پژوهشی نیست بلکه مدیریت صحیح بودجه حرف اول را می‌زند.

با توجه به اینکه رهبر انقلاب مدیریت جهادی را در سال جدید توصیه کرده‌اند، نظر شما در مورد مدیریت جهادی چیست و چگونه محقق می شود؟

جهاد باید بدون هیچ توقع، همراه با عقیده و ایمان و برای نتیجه کار باشد. انقلاب اسلامی باور و عقیده‌ها را قوی کرد و مردم توانستند کار جهادی را به ثمر برسانند. البته با شعار مسأله مدیریت حل نمی‌شود در خصوص الگوی مصرف هم همین است تا زمانی که مصرف به اندازه و پرهیز از مصرف گرایی، کسر شأن قلمداد شود و تفکر نسبت به مصرف تغییر نکند الگوی مصرف اصلاح نخواهد شد بنابراین باید برای مدیریت صحیح و جهادی و برای اصلاح الگوی مصرف به جای کار کردن روی شعارها، روی فکر و نگرش‌ها کار شود تا دیگر به طور مثال، کالای خارجی بعضاً نامرغوب به کالای داخلی ترجیح داده نشود.

شما سال‌ها استاد دانشگاه بودید، از تجارب کلاس‌های درس بگویید.

تدریس امری مستمر برای من بود و هنوز هم به خاطر لطفی که به من داشته‌اند و اصراری که انجام شد در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه امام جواد (ع) یزد تدریس می‌کنم و در این سال‌ها به طور محسوس شاهد کاهش رغبت و انگیزه تحصیلی و روز به روز هدف گم کردن در دانشجویان بودم به طوری که اگر از دانشجو سوال شود برای چه به تحصیل در دانشگاه می‌پردازی حرف زیادی برای گفتن ندارد و این اصلا خوب نیست در حالی که دانشجویان در سن اوج انرژی روانی و جسمی هستند ولی این انرژی را بی‌هدف و بی‌انگیزه در دانشگاه می‌گذرانند و نظر من این است که بسیاری از سرفصل ها در بسیاری از دروس قدیمی و فاقد کارایی است و قطعا باید به دست متخصصان امر تغییر کند و این امر به ویژه در حوزه علوم انسانی ضرورت دارد ولی این موضوع به این معنا نیست که تمام دورس به دور از نیاز جامعه باشد. در آموزش و پرورش نیز شاهد هستیم به دلیل دستوری بودن و کلیشه‌ای بودن آموزش‌ها دانش‌آموز از خیابان و آموزش‌های جامعه بیشتر از آموزش در مدرسه و سیستم آموزشی تاثیر می‌پذیرد و این نشان می‌دهد که معلم و استاد باید دغدغه بیشتری در تدریس داشته باشد ضمن اینکه بارها هم تاکید کرده‌ام واژه ی "باید" از سیستم آموزشی حذف شود.

صحبت شما با مدیریت جدید دانشگاه یزد چیست؟

آقای دکتر محمد صالح اولیاء و خانواده شریفشان را بیش از چهل سال است که می شناسم ایشان با عزمی مصمم برای تاثیرگذاری و پیشرفت دانشگاه یزد گام بر می دارد و به موفقیت ایشان خوشبین هستم.

دانشجو و کارمند همه باید بدانند دانشگاه خانه علم است و علم دارای احترام، پس باید به خدمتگزاران این خانه احترام بگذاریم و دست در دست هم و با انتقاد سازنده به دور از اهانت مسیر پیشرفت را طی کنیم چرا که یک دست صدا ندارد. آسیبی که در بین ما ایرانی ها بر خلاف ژاپنی‌ها رواج دارد این است که به جای احترام، اهانت به منبع قدرت را نوعی شجاعت تلقی می‌کنیم و این خود موجب آشفتگی در اداره کشور می‌شود.